احکام وقف

وقف در نظام وحیانی اسلام از اهمیت والایی برخوردار است و برای آن ثواب و جزای نیک وعده داده شده است، حتی در لسان روایات اسلامی از آن به صدقۀ جاریه که یک جریان نیک و مستمر است، تعبیر شده است. در این‎باره از رسول گرامی اسلام‏ وارد شده که فرمودند: وقتی که فرد مُرد و از دنیا رفت پرونده او بسته می‏شود و اعمال و کارهای او کلاً پایان می‏پذیرد، جز سه چیز که جاودانه و مستمر می‏ماند:
1- فرزند صالحی که از او می‏ماند و برای پدر و مادرش دعا می‏کند.
2- علم و دانشی که می‏ماند و دیگران از ثمره و آثار آن بهره‏مند می‏شوند.
3- صدقه جاریه‏ای که از آن وقف اراده شده است.
نیز در لسان روایات اسلامی وقف از مصادیق قطعی صدقه جاریه شناخته شده است.
مسئلۀ ۲۸۵۸ :    وقف در مقابل حرکت و جریان و به معنای سکون، حبس و وقوف آمده است و در اصطلاح فقها به همین معنا به کار برده شده و آن عبارت از این است که انسان ملک ثابتی را نگهدارد و منافع آن‎را برای شخص یا اشخاص یا برای کار و مصرفی فردی و اجتماعی و برای عنوانی تعیین کند، مثلاً زمینی را برای مسجد یا حسینیه یا به عنوان مدرسه یا برای فقرا مخصوص سازد. این نوع عمل را در اصطلاح «وقف» و به مالی که وقف شده «عین موقوفه» و به کسی که وقف می‏کند، «واقف» و به آن موردی که برای مصرف شدن در آن، وقف شده «موقوفٌ علیه» گفته می‏شود.
مسئلۀ ۲۸۵۹ :    وقف بر دو قسم است:
1- وقف خاص: مانند وقف چیزی بر اولاد خود یا برای خانواده فلان شخص خاص و فلان قبیله معین.
2- وقف عام: که اختصاص به افراد خاص ندارد، مثل وقف مسجد و حسینیه برای فقرا و سادات.
مسئلۀ ۲۸۶۰ :    وقتی که کسی چیزی را وقف کرد و به موقوف علیه یا متولی وقف، تحویل داد، از اختیار واقف خارج است و نه خود واقف و نه دیگران حق ندارند آن‎را ببخشند یا بفروشند و مورد نقل و انتقال قرار دهند وکسی غیر از موقوف علیهم، مطابق آنچه در وقف نامه آمده است، از آن ملک ارث نمی‏برد و در بعضی موارد مطابق شرایط خاصی که در مسوغات بیع اعیان موقوفه، در مسائل ۲۳۷۷، ۲۳۷۸ و ۲۳۷۹ گفته شد، می‏توان اعیان موقوفه را فروخت.