کیفیت نماز عید فطر و قربان و احکام آن

مسئلۀ ۱۶۴۷ :    نماز عید فطر و قربان دو رکعت است که در رکعت اول بعد از تکبیره‎الاحرام و حمد و سوره باید پنج تکبیر بگویند و پس از هر تکبیر یک قنوت بخوانند و بعد از قنوت پنجم تکبیر دیگری گفته شود و به رکوع روند و دو سجده را بجا آورند و برخیزند و در رکعت دوم بعد از حمد و سوره چهار تکبیر بگویند و پس از هر تکبیر یک قنوت بخوانند و تکبیر پنجم را گفته و به رکوع و بعد به سجده روند و سپس تشهّد گویند و نماز را تمام کنند.
مسئلۀ ۱۶۴۸ :    نماز عید سورۀ مخصوصی ندارد، ولی بهتر است در رکعت اول سورۀ اعلی (۸۷) و در رکعت دوم سورۀ شمس (۹۱) و یا در رکعت اول سورۀ شمس و در رکعت دوم سورۀ غاشیه (۸۸) را بخوانند.
مسئلۀ ۱۶۴۹ :    در قنوت نماز عید فطر و قربان هر دعا و ذکری خوانده شود کفایت می‏کند، ولی بهتر است این دعا را به امید ثواب بخوانند:
«أَللَّهُمَّ أَنْتَ أَهْلَ الْکبْرِیاءِ وَ الْعَظَمَۀ وَ أَهْلَ الْجُودِ وَ الْجَبَرُوتِ وَ أَهْلَ الْعَفْوِ وَ الرَّحْمَۀِ وَ أَهْلَ التَّقْوَی وَ الْمَغْفِرَۀِ، أَسْأَلُکَ بِحَقِّ هَذَا الْیَوْمِ، أَلَّذِی جَعَلْتَهُ لِلْمُسْلِمِینَ عِیداً وَ لِمُحَمَّدٍ صَلَّی‎اللَّهُ‎عَلَیهِ‎وَآلِهِ ذُخْراً وَ شَرَفاً وَ کرَامَتاً وَ مَزِیداً، أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تُدْخِلَنِی فِی کُلِّ خَیرٍ أَدْخَلْتَ فِیهِ مُحَمَّداً وَ آلَ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تُخْرِجَنِی مِنْ کُلِّ سُوءٍ أَخْرَجْتَ مِنْهُ مُحَمَّداً وَ آلَ مُحَمَّدٍ، صَلَوَاتُکَ عَلَیهِ وَ عَلَیهِمْ، أَللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ خَیرَ مَا سَأَلَکَ بِهِ عِبَادُکَ الصَّالِحُونَ وَ أَعُوذُ بِکَ مِمَّا اسْتَعَاذَ مِنْهُ عِبَادُک الْمُخْلَصُونَ».
مسئلۀ ۱۶۵۰ :    بهتر است مردم در حالی که عمامۀ سفید بر سر نهاده‏اند، پیاده و با پای برهنه و با وقار و طمأنینه برای نماز عید حاضر شوند و نماز را در بیابان و صحرا بخوانند و در مکه مستحب است نماز را در مسجدالحرام بجا آورند.
مسئلۀ ۱۶۵۱ :    خواندن نماز عید در زیر سقف مکروه است.
مسئلۀ ۱۶۵۲ :    مستحب است روز عید فطر قبل از نماز عید با خرما افطار کنند و در روز عید قربان بعد از نماز قدری از گوشت قربانی بخورند.
مسئلۀ ۱۶۵۳ :    مستحب است پیش از نماز عید غسل کنند و دعاهایی که در کتب ادعیه منقول است به قصد رجا و امید ثواب بخوانند.
مسئلۀ ۱۶۵۴ :    نماز عید فطر و قربان، اذان و اقامه ندارد، بلکه اگر با جماعت بخوانند مستحب است قبل از نماز سه مرتبه «أَلصَّلاَۀ» بگویند.
مسئلۀ ۱۶۵۵ :    مستحب است در نماز عیدین بر زمین سجده کنند و در حال گفتن تکبیرها دستها را بلند کنند و کسی که نماز عید می‏خواند چه با جماعت باشد یا فرادا، نماز را بلند بخواند.
مسئلۀ ۱۶۵۶ :    شب عید فطر بعد از نماز مغرب و عشا و بعد از نماز صبح و همچنین بعد از نماز ظهر و عصر روز عید فطر و نیز بعد از نماز عید، مستحب است بگویند:
«أَللَّهُ أَکبَرُ، أَللَّهُ أَکبَرُ، لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ وَ اللَّهُ أَکبَرُ، أَللَّهُ أَکبَرُ وَ لِلَّهِ الْحَمْدُ، أَللَّهُ أَکبَرُ عَلَی مَا هَدَانَا».
مسئلۀ ۱۶۵۷ :    مستحب است انسان در ماه ذی‎الحجه بعد از ده نماز که اول آنها نماز ظهر روز عید- دهم ذی الحجه- و آخر آنها نماز صبح روز دوازدهم است، تکبیرهایی را که در مسئلۀ پیش گفته شد بگوید و پس از آن ادامه دهد: «أَللَّهُ أَکبَرُ عَلَی مَا رَزَقَنَا مِنْ بَهِیمَۀ الْأَنْعَامِ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ عَلَی مَا أَبْلاَنَا». ولی اگر عید قربان در مِنا باشد، مستحب است بعد از پانزده نماز که اول آنها نماز ظهر روز عید و آخر آنها نماز صبح روز سیزدهم است، این تکبیرها را بگوید.
مسئلۀ ۱۶۵۸ :    مأموم در نماز عید مانند نمازهای دیگر باید غیر از حمد و سوره بقیۀ ذکرها را خودش بگوید.
مسئلۀ ۱۶۵۹ :    اگر نمازگزار در تعداد تکبیرها یا قنوتهای نماز شک کند، در صورتی که محل آن گذشته باشد- مثلاً در رکوع شک کند- به شک خود اعتنایی نکند و اگر محل آن نگذشته باشد بنا را بر اقلّ بگذارد و اگر بعداً معلوم شود گفته است، اشکال ندارد.
مسئلۀ ۱۶۶۰ :    اگر در نماز عید قرائت، تکبیرها یا قنوتها را فراموش کند، نمازش صحیح است، ولی اگر رکوع یا دو سجده یا تکبیره‎الاحرام را فراموش کند نمازش باطل است.
مسئلۀ ۱۶۶۱ :    اگر مأموم هنگامی برسد که امام جماعت تعدادی از قنوتها و تکبیرها را گفته باشد، در آن تعداد از قنوتها که باقی مانده است، از امام متابعت کند و هنگامی که امام به رکوع رفت بقیه را خودش انجام دهد و بعد خود را به امام برساند و چنانچه در هر قنوت یک سُبْحانَ اللّه یا الحَمْدُلله بگوید و در رکوع، امام را درک کند، کافی و بهتر است و اگر با گفتن تکبیرها به صورت پشت سر هم و ترک قنوت و ذکر آن ولو به‌طور مختصر در رکوع، امام را درک کند بهتر است و اگر این مقدار هم مهلت نداشته باشد، تکبیرات باقی مانده را با قنوت ولو به‌طور مختصر، بعد از رکوع امام خودش بگوید و بعد خود را ولو بعد از رکوع به امام برساند.
مسئلۀ ۱۶۶۲ :    اگر مأموم امام جماعت را در رکوع رکعت اول نماز عید درک کند، اقتدا کند و هر اندازه از تکبیرات را با قنوت مختصر که می‏تواند بجای آورد و خود را به رکوع امام برساند و اگر در رکعت دوم برسد اقتدا کند و پس از چهار قنوت امام، قنوت پنجم و تکبیر آن‎را خودش بخواند و پس از سلام برخیزد و رکعت دوم را خودش بجای آورد.
مسئلۀ ۱۶۶۳ :    اگر نمازگزار در نماز عید یک سجده یا تشهّد را فراموش کند، احتیاط آنست که آنها را پس از نماز بجای آورد و اگر کاری کند که برای آن در نمازهای یومیه سجدۀ سهو لازم است، بنا بر احتیاط بعد از نماز دو سجدۀ سهو به قصد رجا بجای آورد.
مسئلۀ ۱۶۶۴ :    احتیاط مستحب است که زنها از حضور در نماز عید خودداری کنند، ولی رعایت کردن این احتیاط برای زنان سالخورده لازم نیست.
مسئلۀ ۱۶۶۵ :    در نماز عید فطر و قربان مکروه است که افراد نمازگزار با اسلحه به نماز حاضر شوند، مگر آنکه هراس از دشمن وجود داشته باشد که در این صورت کراهت برداشته می‏شود.