وضوی جبیره و احکام آن

جبیره عبارت از چیزی است که روی زخم می‏گذارند و با آن زخم را می‏بندند، مانند پارچه و باند و امثال اینها که برای جلوگیری از رسیدن آب به‌طور موقت روی شکستگی و زخم گذاشته و آن‎را می‏بندند و از روی آن وضو، غسل و یا تیمّم انجام می‏شود. این وضو، غسل یا تیمّم را «جبیره‏ای» می‏نامند.
مسئلۀ ۴۵۲    اگر در یکی از اعضای وضو زخم، دمل یا شکستگی وجود داشته باشد و روی آن باز باشد، در صورتی‌که آب برایش ضرری نداشته باشد، باید به‌طور معمول وضو گرفت.
مسئلۀ ۴۵۳    اگر زخم، دمل یا شکستگی، روی صورت یا دستها باز باشد و آب ریختن و شستن آن، ضرر داشته باشد، چنانچه روی زخم پاک است و کشیدن دست تَر بر آن ضرر ندارد، باید اطراف زخم را از بالا به پایین شسته و دست تَر بر آن بکشد و بنا بر احتیاط مستحب پارچه یا پلاستیک پاکی روی آن ببندد و دست تَر را روی آن نیز بکشد. اگر دست تَر کشیدن بر آن ضرر دارد، باید اطراف زخم را از بالا به پایین بشوید و بنا بر احتیاط مستحب پارچه یا پلاستیک پاکی روی آن بسته و دست تَر روی آن بکشد، در این حالت تیمّم لازم نیست. اگر بستن پارچه ممکن نیست، باید اطراف زخم را بشوید و بنا بر احتیاط مستحب تیمّم نیز بکند، ولی چنانچه روی زخم نجس باشد و نتواند آن‎را آب بکشد، اگر ضرر نداشته باشد، احتیاط واجب آنست که دست تَر روی آن بکشد و بعد دست تر را تطهیر کند. سپس روی زخم پارچه‏ای ببندد و روی پارچه نیز دست کشیده و تیمّم نیز بکند. اگر دست کشیدن روی زخم ممکن نباشد و یا موجب زیاد شدن نجاست بدن شود یا دست تَر کشیدن روی آن موجب ضرر باشد، دست تَر روی پارچه کشیده و تیمّم نیز بکند. در همۀ فرضهای بالا اگر شستن روی پارچه و یا گذاشتن پلاستیک ممکن باشد، بنا بر احتیاط واجب روی آن‎را شسته و دست تر روی آن بکشد.
مسئلۀ ۴۵۴    اگر زخم یا دمل یا شکستگی جلوی سر یا روی پاها بوده و روی آنها باز باشد، در صورتی‌که مسح کردن روی آنها به هر دلیلی ممکن نباشد، واجب است روی آن پارچه یا پلاستیک یا هر چیز پاک دیگری که مانع رسیدن آب به زخم می‏شود، ببندد و روی آن‎را با رطوبت آب وضو مسح کند، در این حالت تیمّم لازم نیست. اگر گذاشتن و یا بستن پارچه یا مانند آن بر روی زخم ممکن نباشد، مسح لازم نیست، ولی بنا بر احتیاط واجب باید تیمّم نیز بکند.
مسئلۀ ۴۵۵    در صورتی‌که زخم بسته باشد، اگر باز کردن آن ممکن است و برای شخص زحمت و مشقّت ندارد و آب هم برای آن مضر نیست، واجب است روی آن‎را باز کند و وضو بگیرد. چه زخم دمل یا شکستگی در صورت باشد و یا در سایر اعضای وضو تفاوتی ندارد.
مسئلۀ ۴۵۶    اگر زخم، دمل یا شکستگی در صورت یا دست و پاها باشد و بتوان روی آن‎را باز کرد، اگر ریختن آب روی آن ضرر دارد، چنانچه کشیدن دست تَر ضرر ندارد، باید در صورت امکان طوری دست تَر را بکشد که بگویند آن‎را شسته است، اگر چنین کند کافی است. اگر کشیدن دست تَر به این صورت ممکن نباشد، احتیاط واجب آنست که دست تَر روی آن بکشد و بعد پارچه یا چیز پاکی را روی آن بسته و روی آن‎را هم دست تَر بکشد.
مسئلۀ ۴۵۷    در مواردی که روی زخم بسته است و باز کردن آن هم ممکن نیست، ولی خود زخم و چیزی که روی آن گذاشته شده پاک است و رسانیدن آب به زخم ممکن بوده و ضرر و مشقّتی هم ندارد، باید آب را به روی زخم رساند. اما اگر نجس باشد، چنانچه آب کشیدن و رساندن آب به روی زخم بدون مشقّت ممکن باشد، باید آن‎را آب کشید. در صورتی‌که آب برای زخم ضرر داشته باشد و یا آنکه رساندن آب به روی زخم بدون مشقّت ممکن نباشد، باید اطراف زخم را از بالا به پایین شست. اگر جبیره پاک است باید روی آن‎را مسح کرد و اگر نمی‏شود روی آن‎را دست تَر کشید (مثلاً دارویی که به دست می‏چسبد) پارچۀ پاکی را به‌طوری که جزء جبیره حساب شود، روی آن ببندد و دست تَر روی آن بکشد. اگر این هم ممکن نباشد، واجب است که هم وضو بگیرد و هم تیمّم کند. اگر روی زخم بسته و یا پارچۀ روی آن نجس باشد و نشود آن‎را پاک کرد، چنانچه بشود دست تَر روی آن کشید بنا بر احتیاط واجب باید چنین کرد و بعد دست تَر را تطهیر کرد. سپس پارچه یا پلاستیک پاکی روی زخم بسته و روی آن دست بکشد، تیمّم نیز بکند. اما اگر نمی‏شود دست تَر روی آن کشید، دست تَر روی پارچه کشیده و تیمّم نیز بکند.
مسئلۀ ۴۵۸    اگر جبیره تمام صورت یا تمام یک دست یا تمام هر دو دست را گرفته باشد یا بیش از معمول اطراف زخم را گرفته و برداشتن آن ممکن نباشد، باید علاوه بر وضوی جبیره بنا بر احتیاط واجب تیمّم نیز بکند. اگر بیش از معمول اطراف زخم را گرفته، ولی برداشتن آن ممکن باشد، باید جبیره را بردارد. سپس اگر زخم در صورت و دستها باشد، اطراف آن‎را بشوید و اگر در سر یا روی پاها باشد اطراف آن‎را مسح کند و برای جای زخم به دستور جبیره عمل کند.
مسئلۀ ۴۵۹    اگر جبیره تمام اعضای وضو را گرفته باشد، اعمّ از آنکه در وضو، شستن آن عضو واجب باشد یا مسح آن، باید تیمّم کند و بنا بر احتیاط مستحب وضوی‏جبیره‏ای هم بگیرد.
مسئلۀ ۴۶۰    کسی‌که در کف دست و انگشتها جبیره دارد و در موقع وضو دست تَر روی آن کشیده است، باید سر و پا را با همان رطوبت دست مسح کند.
مسئلۀ ۴۶۱    در صورتی‌که جبیره تمام پهنای روی پاها را گرفته باشد، ولی مقداری از اطراف انگشتان و مقداری از بالای پاها باز باشد، واجب است جاهای باز را از روی ‏پا و جاهای جبیره را از روی جبیره مسح کند.
مسئلۀ ۴۶۲    در مواردی که در صورت یا دستها چند جبیره وجود داشته باشد باید بین آنها را بشوید و اگر جلوی سر و پاها باشد بین آنها را مسح کند و روی جبیره‏ها را به دستور جبیره عمل کند.
مسئلۀ ۴۶۳    اگر وضو نه به خاطر زخم، جراحت یا شکستگی، بلکه به علل دیگری ضرر داشته باشد و نتواند به صورت و دستها آب بزند، واجب است تیمّم کرده و مستحب است وضوی جبیره‏ای نیز بگیرد، ولی اگر آب برای مقداری از دست و صورت ضرر داشته باشد، احوط آن است اطراف آنجایی را که آب برای آن ضرر دارد بشوید و پارچه‏ای روی آن ببندد و دست تَر روی آن بکشد و تیمّم نیز بکند.
مسئلۀ ۴۶۴    اگر زخم و جراحت در غیر جاهای وضو باشد، ولی طوری است که وضو گرفتن ضرر دارد، واجب است تیمّم کند.
مسئلۀ ۴۶۵    در کلیۀ احکامی که برای جبیره گفته شد، میان زخمها و جراحاتی که با اختیار به وجود آمده و یا با ‌اختیار نبوده، فرقی نیست و این احکام در هر دو جاری‏است، چون ادلّۀ جبیره اطلاق دارد.
مسئلۀ ۴۶۶    اگر در جای وضو یا غسل چیزی مانند قیر چسبیده و برداشتن آن ممکن نباشد یا برداشتن آن ‌به قدری سخت و دشوار باشد که نتوان به‌طور معمول آن‎را تحمّل کرد، واجب است به دستور جبیره عمل کند و بنا بر احتیاط واجب تیمّم نیز بکند.
مسئلۀ ۴۶۷    کسی‌که وظیفه‏اش تیمّم است، اگر در بعضی از جاهای تیمّم، زخم یا شکستگی یا دمل و مانند اینها وجود داشته باشد، واجب است تیمّم جبیره‏ای کند.
مسئلۀ ۴۶۸    احکام غسل جبیره‏ای مانند احکام وضوی جبیره‏ای است، ولی احتیاط آنست که غسل جبیره‏ای را ترتیبی بجا آورد، مشروط بر آنکه محلّ غسل مانع دیگری مانند نجاست محل نداشته باشد، در غیر این صورت باید غسل ترتیبی انجام دهد.
مسئلۀ ۴۶۹    اگر برای ناراحتی‌ای که در چشم اوست روی چشم خود را با چیزی ببندد، باید وضو و غسل جبیره‏ای انجام دهد و بنا بر احتیاط واجب تیمّم نیز بکند.
مسئلۀ ۴۷۰    کسی‌که نمی‏داند وظیفۀ او تیمّم است یا وضو و غسل جبیره‏ای و شک دارد، بنا بر احتیاط واجب هر دو را انجام دهد.
مسئلۀ ۴۷۱    کسی‌که وظیفه‏اش وضو یا تیمّم یا غسل جبیره‏ای است، چنانچه بداند تا پایان وقت عذرش باقیست، می‏تواند در اول وقت نمازها را بخواند، ولی اگر نمی‏داند عذرش برطرف می‏شود یا نه و یا حتی امید دارد که تا پایان وقت عذرش برطرف شود، بنا بر احتیاط واجب باید صبر کند. اگر عذر وی برطرف نشد، آخر وقت نماز را با وضو یا غسل و یا تیمّم جبیره‏ای بجا ‏آورد.
مسئلۀ ۴۷۲    نمازهایی را که انسان با وضو یا غسل جبیره‏ای خوانده است، اگر عذر وی در وقت نماز برطرف شود، اقوی‏ آنست که اعاده ندارد و همان نمازهای خوانده شده کفایت می‏کند. بهتراست دوباره با وضو و غسل غیر جبیره‏ای انجام دهد، ولی اگر و قت نماز تمام شده و عذر او از بین رفته باشد، نمازهای خوانده شده صحیح است و قضا ندارد، ولی برای نمازهای بعدی باید وضو بگیرد و یا غسل کند.