نماز آیات

مسئلۀ ۱۶۶۶ :    نماز آیات یکی از نمازهایی است که در چهار موضع واجب می‏شود:
1- هنگام گرفتن خورشید (کسوف).
2- هنگام گرفتن ماه (خسوف)، گر چه اندکی از آنها گرفته شود و کسی هم نترسد.
3- بعد از زلزله هر اندازه که باشد، گر چه کسی هم نترسد.
4- بعد از رعد و برق و بادهای سیاه و سرخ و مانند آن در صورتی که بیشتر مردم بترسند، بلکه بنا بر احتیاط واجب در همۀ حوادث آسمانی یا زمینی مهم که خارج از حد متعارف باشد، هر چند بیشتر مردم نترسند.
مسئلۀ ۱۶۶۷ :    هرگاه دو یا چند مورد از موارد وجوب نماز آیات اتفاق بیفتد، مثلاً زلزله بشود و در همان حین خورشید هم بگیرد، باید برای هر کدام یک نماز آیات بخوانند.
مسئلۀ ۱۶۶۸ :    کسی که چند نماز آیات بر او واجب شده است، اگر همۀ آنها برای یک چیز واجب شده باشد مثلاً سه مرتبه خورشید گرفته و او نماز آیات نخوانده باشد، موقعی که قضای آنها را می‏خواند لازم نیست معین کند که برای کدام دفعه است، بلکه اگر سه نماز آیات قضا بجای آورد کافی است و اگر برای چند مورد مانند خورشید گرفتگی، ماه گرفتگی و زلزله یا مثلاً برای دو مورد از اینها نمازهایی بر او واجب شده باشد، کافی است به مقدار آنچه واجب شده به قصد مافی‌الذّمه بخواند.
مسئلۀ ۱۶۶۹ :    چیزهایی که نماز آیات برای آنها واجب است در هر منطقه اتفاق بیفتد فقط مردم همان محل باید نماز آیات بخوانند و بر مردم جاهای دیگر واجب نیست و مردم توابع وحومۀ محلی که گرفتگی خورشید یا ماه را رؤیت کرده‏اند یا زلزله در آنجا اتفاق افتاده است، اگر ایشان هم در معرض گرفتگی خورشید و ماه یا زلزله قرار گرفتند، باید نماز آیات بخوانند و در غیر این صورت واجب نیست.
مسئلۀ ۱۶۷۰ :    اگر انسان خودش یقین پیدا کندکه یکی از موارد وجوب نماز آیات واقع شده است مثلاً از گفته کسانی که از راههای علمی، زمان کسوف یا خسوف را معین می‏کنند اطمینان حاصل کند یا دو نفر عادل از وقوع خورشید یا ماه گرفتگی خبر دهند، واجب است نماز آیات را بخواند و در صورتی که یک مرد عادل هم خبر دهد، احتیاط واجب آنست که نماز آیات را بخواند.
مسئلۀ ۱۶۷۱ :    اگر گروهی از مردم یا دو نفر که عدالت ایشان معلوم نیست خبر دهند که خورشید گرفته یا خسوف رخ داده است در صورتی که از گفته‏های آنان اطمینان به دست نیاید و او نیز نماز آیات را نخواند و بعداً معلوم شود که آنها صحیح می‏گفته‏اند یا اینکه عادل بوده‏اند، در این صورت اگر تمام خورشید یا ماه گرفته باشد واجب است نماز آیات را بخواند و اگر تمامش نگرفته بلکه مقداری گرفته باشد، خواندن نماز آیات واجب نیست.
مسئلۀ ۱۶۷۲ :    اگر نمازگزار بفهمد نماز آیاتی را که خوانده است باطل بوده، در صورتی که وقت باقی است، دوباره به صورت ادا بخواند وگرنه قضا کند.
مسئلۀ ۱۶۷۳ :    از همان لحظه‏ای که خورشید یا ماه شروع به گرفتن می‏کند تا وقتی که کاملاً باز نشده است باید نماز آیات خوانده شود و بهتر است آن‎قدر نماز آیات را به تأخیر نیندازد که خورشید یا ماه شروع به باز شدن کنند.
مسئلۀ ۱۶۷۴ :    اگر نماز آیات را به تأخیر اندازد و بعد از شروع به باز شدن خورشید یا ماه به نماز بایستد، می‏تواند نیت ادا کند و نیز می‏تواند به قصد مافی‌الذمه انجام دهد و اگر بعد از باز شدن تمام قرص خورشید یا ماه بخواهد نماز آیات بخواند باید نیت قضا کند.
مسئلۀ ۱۶۷۵ :    در صورتی که تمام ماه یا خورشید گرفته باشد و نمازگزار عمداً نماز آیات را در وقت خود نخواند، بنا بر احتیاط اول باید غسل کند و سپس قضای ‏نماز را بجای آورد.
مسئلۀ ۱۶۷۶ :    اگر بعد از باز شدن قرص خورشید یا ماه بفهمد که تمام آن گرفته بوده، واجب است قضای نماز آیات را بخواند و اگر بفهمد مقداری از آن گرفته بوده است، قضا بر او واجب نیست.
مسئلۀ ۱۶۷۷ :    اگر مدّت گرفتن ماه یا خورشید بیش از اندازۀ یک رکعت باشد و نمازگزار عمداً نماز آیات را به تأخیراندازد تا وقتی که به اندازۀ یک رکعت به آخر وقت باقی است، واجب است نماز آیات را به نیت ادا بجای آورد؛ حتی اگر مدت گرفتن خورشید یا ماه به اندازۀ خواندن یک رکعت یا کمتر هم باشد، واجب است نماز را احتیاطاً به نیت ادا بخواند.
مسئلۀ ۱۶۷۸ :    غیر از گرفتن ماه و خورشید که احکام آنها قبلاً گفته شد، اگر زلزله یا حوادث دیگری اتفاق بیفتد، واجب است انسان فوراً نماز آیات بخواند و اگر نخواند معصیت کرده است و هر موقع بخواهد نماز را بخواند لازم است نیت ادا کند.
مسئلۀ ۱۶۷۹ :    اگر زن در حال حیض یا نفاس باشد و خورشید و ماه بگیرد یا رعد، برق، زلزله و غیره اتفاق بیفتد و تا آخرین لحظات وقت که خورشید یا ماه باز می‏شود، در حال حیض یا نفاس باشد، در این صورت نماز آیات بر او واجب نیست بلکه در خارج از وقت هم قضا ندارد.
مسئلۀ ۱۶۸۰ :    کسی که موقع گرفتن ماه یا خورشید، غسل جنابت بر او واجب است، در صورتی که وقت برای غسل دارد و متمکن از غسل است، واجب است فوراً غسل کند و نماز آیات را بخواند و اگر متمکن از غسل جنابت نباشد یا برای غسل وقت کافی ندارد واجب است تیمّم کند و نماز آیات را بجای آورد.
مسئلۀ ۱۶۸۱ :    اگر در وقت نماز یومیه نماز آیات هم بر انسان واجب شود پنج حالت دارد:
الف- اگر برای هر دو نماز وقت کافی وجود دارد، هر کدام را شروع کند اشکال ندارد هر چند احتیاط مستحب آنست که نماز یومیه را مقدّم بدارد.
ب- اگر وقت یکی از آنها تنگ و وقت دیگری وسیع باشد باید نمازی را که وقت آن تنگ است اول بخواند.
ج- اگر در اثنای نماز یومیه که وقت آن وسعت دارد بفهمد نماز آیات بر او واجب شده و وقت آن تنگ است باید نماز یومیه را رها کرده و نماز آیات را شروع کند و چنانچه وقت نماز یومیه هم تنگ باشد، باید آن‎را تمام کند و بعد نماز آیات را بخواند.
د- اگر وقت یومیه و نماز آیات هر دو تنگ باشد، باید نماز یومیه را مقدّم بدارد.
ه- در صورتی که نماز آیات را شروع کند و در بین نماز متوجّه شود وقت نماز یومیه تنگ است، باید نماز آیات را رها کند و مشغول نماز یومیه شود و بعد از آنکه آن‎را تمام کرد بدون انجام کاری که نماز را به هم می‏زند، بقیۀ نماز آیات را از همان‎جایی که رها کرده ادامه دهد.