قسم سوّم: شکهای صحیح

مسئلۀ ۱۳۰۰ :    در نُه صورت اگر نمازگزار در شمارۀ رکعتهای نماز چهار رکعتی شک کند باید فوراً فکر کند، پس اگر یقین یا گمان به یک طرف شک پیدا کرد، همان طرف را بگیرد و نماز را تمام کند و در غیر این صورت به دستورهایی که گفته می‏شود عمل کند و آن صور عبارتند از:
1 – اگر بعد از سر برداشتن از سجدۀ دوم شک کند دو رکعت خوانده است یا سه رکعت، باید بنا را بر رکعت سوم بگذارد و یک رکعت دیگر بخواند و بعد از سلام نماز بلافاصله و بدون انجام کاری که نماز را باطل می‏کند بنا بر احتیاط واجب یک رکعت نماز احتیاط ایستاده و یا دو رکعت نشسته به نیت نماز احتیاط بخواند. بهتر است نماز احتیاط، همان یک رکعت ایستاده بجای آورده شود.
2 – اگر بعد از سر برداشتن از سجدۀ دوم شک کند که دو رکعت خوانده است یا چهار رکعت، باید بنا را بر رکعت چهارم بگذارد و نماز را تمام کند و بعد از سلام نماز بلافاصله دو رکعت نماز احتیاط ایستاده بخواند.
3- شک کند که سه رکعت خوانده است یا چهار رکعت که در این فرض در هر جای نماز که باشد باید بنا را بر چهار رکعت بگذارد و نماز را تمام کند و بعد از سلام نماز بلافاصله یک رکعت نماز احتیاط ایستاده یا دو رکعت نماز احتیاط نشسته بخواند و بهتر است دو رکعت نشسته بخواند.
4 – اگر بعد از اتمام ذکر سجدۀ دوم شک کند که دو رکعت خوانده است یا سه یا چهار رکعت، باید بنا را بر رکعت چهارم بگذارد و نماز را تمام کند و بعد از سلام نماز بلافاصله دو رکعت نماز احتیاط ایستاده و دو رکعت نماز به نیت احتیاط نشسته انجام دهد و احتیاط مستحب در این صورت آنست که به همین دستور عمل کند و نماز را نیز دوباره بخواند و اگر این شک بعد از سر برداشتن از سجدۀ دوم باشد طبق همان دستور عمل کند و رعایت احتیاط مستحب لازم نیست.
5- اگر نمازگزار پس از اتمام ذکر سجدۀ دوم شک کند که چهار رکعت خوانده است یا پنج رکعت، بنا را بر رکعت چهارم بگذارد و نماز را تمام کند و بعد از آن بلافاصله دو سجدۀ سهو بجای آورد و بنا بر احتیاط مستحب نماز را دوباره بخواند و اگر بعد از سجدۀ اول یا در سجدۀ دوم و قبل از اتمام ذکر واجب این شک صورت بگیرد نماز باطل است، اگرچه احتیاط مستحب در این صورت آنست که مطابق دستور فوق عمل کند و نماز را دوباره بخواند.
6 – اگر در حال ایستاده شک کند در رکعت چهارم است یا پنجم، باید بنشیند و نماز را با تشهد و سلام به پایان ببرد و سپس دستور شک بین سه و چهار را انجام دهد و بنا بر احتیاط دو سجدۀ سهو برای ایستادن و دو سجدۀ سهو برای ذکرهای بیجا انجام دهد.
7 – اگر در حال ایستاده شک کند در رکعت سوم است یا پنجم، باید بنشیند و نماز را با تشهد و سلام تمام کند و بعد دو رکعت نماز احتیاط ایستاده بخواند و بنا بر احتیاط دو سجدۀ سهو برای ایستادن و دو سجدۀ سهو هم برای ذکرهای بیجا انجام دهد.
8 – اگر در حال ایستاده شک کند در رکعت سوم یا چهارم و یا پنجم است ، باید بنشیند و نماز را با تشهد و سلام به پایان ببرد و پس از نماز بلافاصله دو رکعت نماز احتیاط ایستاده و دو رکعت هم نشسته بجای آورد و بنا بر احتیاط دو سجدۀ سهو برای ایستادن و دو سجدۀ سهو برای ذکرهای بیجا انجام دهد.
9 – اگر در حال ایستاده شک کند در رکعت پنجم است یا ششم باید بنشیند و نماز را با تشّهد و سلام به پایان برد و بلافاصله دو سجدۀ سهو بجای آورد و بنا بر احتیاط دو سجدۀ سهو دیگر هم برای ایستادن و دو سجدۀ سهو برای ذکرهای بیجا انجام دهد و بنا بر احتیاط مستحب مؤکد، در چهار صورت آخر نماز را دوباره بخواند.
مسئلۀ ۱۳۰۱ :    اگر یکی از شکهای صحیح برای انسان پیش آید بنا بر احتیاط واجب نباید نماز را بشکند و اگر قبل از انجام کاری که نماز را باطل می‏کند مثل رو گرداندن از قبله، نماز را از سر گیرد، نماز دوّمش هم باطل است، بنا بر احتیاط واجب در صورتی که نماز احتیاط بر او واجب باشد و پیش از خواندن آن، نماز را از سر بگیرد نیز نمازش باطل است، ولی در هر دو صورت اگر بعد از انجام کاری که نماز را باطل می‏کند دوباره مشغول نماز شود، نماز دوّمش صحیح است.
مسئلۀ ۱۳۰۲ :    اگر برای نمازگزار یکی از شکهای صحیح پیش آید همان‎گونه که قبلاً گفته شد واجب است فکر کند، ولی اگر چیزهایی که به سبب آنها یقین یا گمان به یک طرف شک پیدا شود از بین نمی‏رود، چنانچه کمی بعد هم فکر کند اشکال ندارد مثلاً اگر در سجده شک کند می‏تواند تا بعد از سجده فکر کردن را به تأخیر بیندازد.
مسئلۀ ۱۳۰۳ :    اگر نمازگزار در ابتدا گمانش به یک طرف بیشتر باشد و بعد گمانش از بین برود و هر دو طرف در نظر وی مساوی شود، موظّف است به دستور شک عمل کند و اگر بالعکس باشد یعنی در ابتدا دو طرف شک در نظرش مساوی باشد و بعد گمانش به طرف دیگر برود باید طرف گمان را بگیرد و نماز را تمام کند.
مسئلۀ ۱۳۰۴ :    اگر نمازگزار قبل از آنکه تشهّد بخواند یا در رکعتهایی که تشهّد ندارد قبل از ایستادن شک کند که دو سجده را بجا آورده است یا نه و در همان موقع یکی از شکهایی که بعد از اتمام سجدتین صحیح است برای او پیش آید نمازش باطل می‏شود.
مسئلۀ ۱۳۰۵ :    کسی که نشسته نماز می‏خواند اگر شکی کند که باید برای آن یک رکعت نماز احتیاط ایستاده یا دو رکعت نشسته بخواند، باید یک رکعت نشسته بجای‏آورد و نیز اگر شکی کند که باید برای آن دو رکعت نماز احتیاط ایستاده بخواند، باید به جای آن دو رکعت نشسته بجای آورد.
مسئلۀ ۱۳۰۶ :    اگر نمازگزار در حال ایستاده بین سه و چهار، یا بین سه و چهار و پنج شک کند و یادش بیاید که دو سجده از رکعت قبل را بجای نیاورده است، نمازش باطل است.