شرایط کالا و عوَض آن

مسئلۀ ۲۳۷۲ :    هر کالایی که فروخته می‏شود و جنس یا پولی که در عوض آن داده می‏شود، باید دارای شرایط زیر باشد:
1- مقدار آن از هر طریق که امکان دارد معلوم باشد.
2- باید قدرت تحویل آن‎را داشته باشند. بنابراین فروش اتومبیل به سرقت رفته و اسب گریخته به کسی که نمی‏تواند آنها را بیابد جایز نبوده و باطل است، مگر آنکه اتومبیل سرقت رفته یا اسب گریخته را همراه یک کالای دیگر مانند فرش بفروشد و قدرت تحویل فرش را داشته و معامله عقلایی باشد، در این صورت معامله صحیح است و همین حکم در عوض آن کالا هم جاری است.
3- تمام خصوصیاتی که در کالا یا در عوض آن وجود دارد و به سبب آن خصوصیات علاقه و رغبت خریدار را جلب کرده است، در کالا موجود باشد.
4- در کالای مورد معامله و عوض آن، کسی حقّی نداشته باشد. بنابراین اگر خود کالا در گرو کسی باشد، بدون اجازۀ او نمی‏توان آن‎را فروخت و نیز جنسی که به عنوان عوض داده می‏شود اگر گروگان باشد بدون اجازۀ مرتهن، نمی‏شود آن را فروخت.
5- عین مال را بفروشند. بنابراین مثلاً اگر منفعت یک ساله خانه یا مغازه و مانند اینها را بفروشند، صحیح نیست، ولی اگر مال را اجاره بدهد و خریدار منفعت یک ساله را به جای پول کالا بدهد، صحیح است.
مسئلۀ ۲۳۷۳ :    اگر در هر معامله یکی از شرایط مذکور در مسئلۀ قبل نباشد معامله باطل است، مگر در مواردی که مال یا عوض آن متعلّق به حقّی باشد که با رضایت و اجازۀ صاحب حق، ساقط می‏شود، در این صورت اگر معامله صورت گیرد و صاحب حق بعد از معامله اجازه دهد، معامله صحیح است و در صورت بطلان معامله اگر فروشنده و خریدار با علم به بطلان، اجازۀ تصرّف به همدیگر داده باشند، تصرّف ایشان بلا مانع است.
مسئلۀ ۲۳۷۴ :    مقدار کالا به پیمانه، توزین، متراژ، شمردن و مشاهده کردن، معلوم می‏شود، اگر جنسی را در شهری با وزن یا پیمانه معلوم کرده و می‏فروشند و همان جنس را در شهر دیگر با عدد و شمارش یا با مشاهده معامله می‏کنند، در شهر اولی باید با پیمانه یا وزن معامله کنند و می‏توانند در شهر دیگر با روال خود آن شهر معامله را انجام دهند.
مسئلۀ ۲۳۷۵ :    خرید و فروش عین و ملکی که در اجاره دیگری است بلامانع است. اما تا زمانی که مدّت اجاره آن تمام نشده حقّ استفاده از آن برای مستأجر است و اگر خریدار نمی‏دانسته آن ملک اجاره داده شده است یا می‏دانسته، ولی فکر می‏کرده مدّت اجاره بیشتر از اندازه‏ای بوده که او در نظر داشته است، می‏تواند معامله را فسخ کند.
مسئلۀ ۲۳۷۶ :    اگر خریدار جنس را برای دیدن یا بعد از دیدن برای تصمیم گیری نهایی از فروشنده بگیرد و مدّتی در نزد خریدار بماند و از بین برود، در صورتی که آن مدّت متعارف باشد و در حفظ و نگهداری آن کوتاهی نکرده باشد، اظهر آنست که ضامن نیست، ولی اگر مدّت نگهداری بیش از حدّ متعارف باشد یا در حفظ آن به نوعی‏کوتاهی کرده باشد، ضامن است.