شرایط موجر و مستأجر

مسئلۀ ۲۵۷۶ :    هر یک از موجر و مستأجر باید دارای شرایط زیر باشند:
1 و ۲ و ۳و ۴ و ۵- بالغ، عاقل، دارای اختیار و نیز حقّ تصرّف در دارایی خویش را داشته باشند، بنابراین اجاره کردن و اجاره دادن به وسیلۀ افراد نابالغ، دیوانه یا سفیه، بدون اجازه ولیّ آنها یا اجازه آنان بدون در نظر گرفتن مصلحت نابالغ و دیوانه و سفیه و نیز اجاره کردن از کسی که او را برای ‏اجاره مجبور کرده‏اند یا اجاره از کسی که حقّ تصرّف در اموال خود را ندارد، باطل و تصرّف در آنها حرام است.
مسئلۀ ۲۵۷۷ :    اگر ولیّ نابالغ یا سرپرست او، با رعایت مصلحت او یا مصلحت مالَش، اقدام کند و مال صغیر را اجاره دهد یا خود صغیر را اجیر کسی کند، اشکال ندارد و اگر مدّت زمانی بگذرد و مقداری از زمان بلوغ او جزء مدّت اجاره قرار گیرد، در صورتی که اگر آن مقدار جزء مدّت اجاره نبود خلاف مصلحت می‏بود، ظاهر آنست که اجاره به قوّت خود باقی است و نمی‏شود آن‎را به‌هم زد.
مسئلۀ ۲۵۷۸ :    بچه نابالغ بی‎سرپرست را بدون اجازۀ حاکم شرع جامع شرایط یا نماینده تامّ الاختیار او، نمی‏شود اجیر کرد و چنانچه بدیشان دسترسی نباشد، با رعایت مصلحت او می‏توان با اجازۀ حدّاقل سه نفر از افراد مؤمن عادل او را اجیر قرار داد.
مسئلۀ ۲۵۷۹ :    اجاره از عقود لازمه است بنابراین موجر و مستأجر بدون رضایت یکدیگر نمی‏توانند آن‎را به هم بزنند ولی اگر در عقد اجاره شرط کنند که هر دو یا یکی‏از آنان حقّ به هم زدن اجاره را داشته باشد، مطابق همان شرط می‏توانند قرارداد اجاره را به هم بزنند.
مسئلۀ ۲۵۸۰ :    اگر موجر در ضمن عقد اجاره شرط کند، مستأجر ملک مورد اجاره را به دیگری واگذار نکند یا ظاهر حال و شواهد چنین باشد که تنها خود مستأجر از ملک متعلّق اجاره استفاده کند، مستأجر حقّ واگذاری به غیر را ندارد، ولی اگر چنین شرطی نکند و ظاهر حال و شواهد دیگر همچنین نباشد، مستأجر می‏تواند به دیگری‏ اجاره بدهد و در هر صورت اگر بخواهد ملک را به فرد دیگر تحویل دهد، باید با اجازۀ مالک باشد.
مسئلۀ ۲۵۸۱ :    کسی که اجیر دیگری می‏شود، اگر در ضمن اجاره شرط کند، فقط برای خود طرف کار کند، یا ظاهر حال آن‎را نشان بدهد، جایز نیست او را اجیرکس دیگری کند و اگر شرط نکند و ظاهر هم بر آن دلالت نکند، اشکال ندارد.
مسئلۀ ۲۵۸۲ :    در مواردی که مستأجر حق دارد محل اجاره را به دیگری اجاره دهد در صورتی که بخواهد به زیادتر از مبلغی که اجاره کرده، بدهد چند صورت دارد:
1- مورد اجاره خانه، مغازه یا اطاق باشد، در این صورت باید کار با ارزشی مانند سفید کاری، تعمیر و تعویض بعضی از وسایل و جاها حتّی دکور ساختمان در آنها انجام دهد تا به مبلغ زیادتر اجاره دهد.
2- اگر مورد اجاره شخص اجیر باشد نمی‏تواند از مستأجر دوّم زیادتر بگیرد، مگر آنکه مقداری از کار را خود صاحب کار انجام داده باشد.
3- اگر مورد اجاره زمین یا آسیاب باشد، در صورتی که مستأجر اول کار با ارزشی در آنها انجام داده باشد، می‏تواند از مستأجر دوّم مبلغ زیادتری بگیرد، ولی اگر کار با ارزشی در آنها نکرده باشد، اگر چه اقوی‏ آنست که دلیل محکم و روشنی برای ممنوعیت و حرمت وجود ندارد ولی احتیاط مؤکد آنست که بدون انجام کار با ارزش مبلغ زیادتر گرفته نشود.
4- مورد اجاره اگر غیر از مواردی باشد که گفته شد، در آنها اضافه گرفتن نه دارای حرمت است و نه کراهت.
مسئلۀ ۲۵۸۳ :    اگر کسی اجیر شود کاری را برای دیگری انجام دهد، مثلاً خیاط برای دوختن لباس یا گچ‎کار برای سفید کردن خانه، نمی‏تواند دیگری را برای آن کار با اجرت کمتر اجیر کند، مگر آنکه مقداری از کار را خودش انجام دهد مثلاً پارچه را ببرد یا بعضی از دیوارها را خودش سفید کند در هر حال اگر بخواهد پارچه و خانه را به فرد دیگر تحویل دهد باید از مالک آن اجازه بگیرد.
مسئلۀ ۲۵۸۴ :    اگر کسی خانه یا مغازه‏ای را مثلاً به ماهی ده هزار تومان اجاره کند و از نصف آن خودش استفاده کند، نصف دیگر را می‏تواند به همان مبلغ یا بیشتر اجاره دهد به شرط آنکه کاری در آن مانند تعمیر و سفیدکاری انجام داده باشد.
مسئلۀ ۲۵۸۵ :    جایز است انسان از طرف کسی وکیل شود تا مال او را اجاره دهد.