زکات شتر، گاو و گوسفند

مسئلۀ ۲۱۴۷ :    زکات شتر، گاو و گوسفند، علاوه بر شرایطی که گفته شد دو شرط دیگر هم دارد:
1- شتر، گاو یا گوسفند در تمام سال از علف بیابان بچرد.
2- مشهور فقیهان فرموده‏اند که شتر و گاو باید در طول سال بیکار باشند و اگر در طول سال یک یا چند روزی هم کار کرده باشند، احتیاط واجب است، زکات آنها را بدهند، ولی احتیاط مؤکد آنست که شتر و گاو اگرچه بی‏کار هم نباشند زکاتشان داده شود.
مسئلۀ ۲۱۴۸ :    اگر انسان برای چرانیدن گاو، گوسفند یا شتر خود در بیابان، به دولت یا هر کس دیگری باج بدهد یا از طریق حیازت و مانند آن مالک شود، زکات آن‎را باید بدهد، ولی اگر بیابان را اجاره کند یا برای چرا بخرد، ظاهر آنست که زکات ندارد و اگر بذر مناسب بپاشد و با آبیاری خودش رشد کند، در این صورت هم زکات ندارد، امّا اگر بذر بپاشد و لی بدون آبیاری رشد و نمو کند، وجوب زکات محلّ اشکال است، ولی احتیاط واجب آنست که زکاتش داده شود.
مسئلۀ ۲۱۴۹ :    اگر کسی به صورت رایگان، علوفه گاو و گوسفند و شتر را در اختیار مالک حیوانات قرار دهد و آنها در بیابان نچرند، سائمه به حساب نمی‏آیند و زکاتشان واجب نیست.
مسئلۀ ۲۱۵۰ :    در صورتی که گاو، گوسفند و شتر به اندازه کافی در بیابان بچرند، ولی مالک برای چاق و پروار کردن، مقداری علف اضافه به آنها بدهد بنا بر احتیاط واجب زکاتشان را باید پرداخت کند.
مسئلۀ ۲۱۵۱ :    هنگامی که گاو، گوسفند و شتر به حد نصاب رسیدند، در زکاتشان بین نر و ماده فرقی نیست.
مسئلۀ ۲۱۵۲ :    هنگامی که شتر، گاو و گوسفند به حدّ نصاب رسیدند، چه از یک جنس خاص باشند مثل بز و میش و چه از یک جنس خاص نباشند بلکه مختلط باشند، مالک می‏تواند زکات را هم از خود مال بدهد و هم می‏تواند قیمت آن‎را بدهد و هم می‏تواند از مال دیگری بدهد و در صورت اختلاط، اگر قیمتها اختلاف داشته باشند، قیمت حدّ متوسط آنها را به عنوان زکات بپردازد، نه قیمتی بالاتر و نه پایین تر.
مسئلۀ ۲۱۵۳ :    اگر گاو، گوسفند و شترهای متعلق زکات همه مریض، معیوب یا پیر باشند، در صورتی که از خود آنها بخواهد زکات بدهد، هر کدام را که بدهد کفایت می‏کند، ولی اگر بخواهد قیمت آن‎را بدهد در صورتی که اختلاف در قیمت داشته باشند، قیمت متوسّط آنها را زکات بدهد و اگر همگی سالم، بی‎عیب و جوان باشند، نمی‏تواند زکات آنها را از مریض، پیر و یا معیوب بدهد، امّا اگر مختلط باشند یعنی بعضی سالم، بعضی معیوب و بعضی پیر و بعضی جوان و اختلاف قیمت داشته باشند، اگر بخواهد زکات را از خود آنها بدهد، اگرچه اقوی‏ آنست که از هر کدام بدهد کفایت می‏کند، ولی بهتر است که از سالم و جوان زکات بدهد و اگر بخواهد قیمت آنها را به عنوان زکات بدهد، قیمت متوسّط آنها را به عنوان زکات حساب کند و بپردازد و اگر در همۀ موارد گذشته بخواهد بهترین را به عنوان زکات بدهد یا قیمت آن‎را بپردازد، بهتر است.
مسئلۀ ۲۱۵۴ :    اگر پیش از تمام شدن سال یعنی ماه یازدهم، شتر و گاو و گوسفند خود را با مال دیگری عوض کند یا آنها را بفروشد و یا آن نصاب را با نصاب دیگری جایگزین کند، مثلاً چهل رأس گوسفند را با چهل رأس دیگر عوض کند یا بعضی از آنها را معاوضه کند به‌طوری که گوسفند و گاو و شتر از حدّ نصاب بیفتد، زکات بر او واجب نیست و نیز اگر در وسط سال مالک از تصرّف در آنها ممنوع شود، زکات بر او واجب نیست.
مسئلۀ ۲۱۵۵ :    کسی که واجب است زکات شتر، گاو و گوسفند را بدهد، اگر زکات آنها را از مال دیگری بدهد، تا موقعی که شمارش آنها از حدّ نصاب کمتر نشده باشد، واجب است هر سال زکات آن‎را بدهد، ولی اگر بخواهد از خود مال زکات بدهد در صورتی که از نصاب اوّل کمتر شده باشد، بعد از این زکات واجب نیست، مثلاً اگر کسی صاحب چهل رأس گوسفند واجد شرایط زکات باشد، اگر از مال دیگری زکات آنها را بدهد، مادامی که گوسفندهایش از چهل رأس کمتر نشده باشد همه ساله باید یک گوسفند یا قیمت آن‎را به عنوان زکات پرداخت کند، امّا اگر از همان گوسفندان زکات بدهد، تا هنگامی که دوباره تعداد گوسفندها به چهل رأس نرسیده، زکات بر او واجب نیست.
مسئلۀ ۲۱۵۶ :    اگر مالک در چند جا شتر و گاو و گوسفند داشته باشد، در صورتی که مجموع همۀ آنها به حدّ نصاب برسند، زکات واجب می‏شود، ولی اگر چند نفر با هم شریک باشند، باید سهم هر دام از شرکا به حدّ نصاب برسد.