اول: بیان بعضی از گناهان و محرمات الهی (گناهان صغیره و کبیره)

انسان مسلمان معتقد به دستورات دینی و پایبند به آنهاست، طبعاً مقید است که واجبات را انجام دهد و از محرمات دوری کند. در این رساله احکام واجبات و محرمات بیان شد. راجع به نماز که از اهم واجبات الهی است، بحث شد و نیز راجع به دیگر واجبات چون روزه، زکات، جهاد و حج نیز به‌طور مستوفی بحث به عمل آمد و تعدادی از محرمات نیز در خلال دیگر بحثها توضیح داده شد. در این قسمت برای استفاده بیشتر، به‌طور اجمال و مختصر به بعضی محرمات الهی و گناهان که اجتناب از آنها امری لازم و واجب و ارتکاب آنها موجب سقوط و هلاکت انسان در ابعاد فردی و اجتماعی است، اشاره می‏شود، تا با شناخت بیشتر آنها- با انجام واجبات الهی و ترک محرمات خداوندی- موجبات قرب به حضرت حق، فراهم شود و راهی روشن برای رهایی از سقوط و مبتلا شدن به عذاب جاودانه الهی، فرا روی عاملین آشکار گردد و اهم آن گناهان به ترتیب زیر است:
1- شرک ورزیدن؛ شریک قائل شدن برای خدای متعال از گناهان کبیره است و در قرآن به کسانی که برای خدا شریک قائل شده‏اند وعده عذاب سخت داده شده است: «إِنَّهُ مَنْ یُشْرِکْ بِاللَّهِ فَقَدْ حَرَّمَ اللَّهُ عَلَیهِ الْجَنَّۀَ وَ مَأْوَیهُ النَّارُ» ؛
2- یأس از رحمت خداوند و الطاف الهی؛ خداوند متعال در قرآن فرموده است: «إِنَّهُ لاَ یَیْأسُ مِنْ رَوْحِ اللَّهِ إِلاَّ الْقَوْمُ الْکَافِرُونَ» ؛
3- ایمن دانستن و مطمئن شدن از غضب و مکر الهی؛ چنان‎که خداوند متعال در قرآن فرموده است: «أَفَآمِنُوا مَکْرَ اللَّهِ، فَلاَ یأْمَنُ مَکرَ اللَّهِ إِلاَّ الْقَوْمُ الْخَاسِرُونَ» ، و منظور از مکر خدا همان عقوبتها و مجازاتهایی است که برای انسان در برابر اعمالی که مرتکب می‏شود، از طرف خداوند جهان مقرر گردیده است؛
4- کشتن انسانهای بی‎گناه به ناحق و عمداً؛ خدای متعال درباره آنان فرموده است: «وَ مَنْ یَقْتُلْ مُؤْمِناً مُتَعَمِّداً فَجَزَاؤُهُ جَهَنَّمُ خَالِداً فِیهَا وَ غَضِبَ اللَّهُ عَلَیهِ وَ لَعَنَهُ وَ أَعَدَّ لَهُ عَذَاباً عَظِیماً» ؛
5- خود کشی و انتحار؛ از امام ششم حضرت صادق‏ نقل شده که فرمودند: «کسی که عمداً خود را بکشد، در آتش جهنم همیشگی خواهد بود»؛
6- کوچک شمردن نماز؛ در حدیثی از امام موسی‎کاظم‏ آمده است که فرمودند: «پدرم موقعی که از دنیا می‏رفت فرمود، فرزندم به شفاعت ما نایل نمی‏شود کسی که نماز را کوچک شمرده و سبک به حساب آورد»؛
7 – روزه‎خواری بدون عذر در ماه رمضان؛ امام صادق‏ فرمودند: «کسی که یک روز از ماه رمضان را بدون عذر افطار کند روح و حقیقت ایمان از او بیرون می‏رود»؛
8- ترک یکی از واجبات الهی؛ حضرت صادق‏ فرمودند: «بنده‏ای که یکی از واجبات الهی را ترک کند و یا یکی از گناهان کبیره را مرتکب شود، خدای متعال به او با نظر رحمت نگاه نمی‏کند و او را پاک نمی‏گرداند»؛
9- زنا و رابطه نامشروع با اجانب؛ از رسول گرامی اسلام‏ روایت شده که فرمودند: «زنا شش اثر سوء دارد، سه در دنیا و سه در آخرت، اما آن سه اثر سوء در دنیا، نورانیت انسان را می‏برد، روزی را کم می‏کند و مرگ و فنا را نزدیک می‏سازد و اما آن سه اثر سوء در آخرت، موجب غضب پروردگار عالم می‏شود و حساب روز قیامت را سخت می کند و سبب دخول و خلود در آتش جهنّم می‏شود»؛
10- لواط- هم جنس بازی دو مذکر- ؛ از رسول گرامی اسلام‏ نقل شده که فرمودند: هر گاه کسی لواط کند، عرش خداوند به لرزه در می‎آید و خدای متعال وی را لعنت و غضب فرموده و جهنّم را برایش مهیا می‏سازد و آن کسی را که با وی لواط شده، در جهنّم نگاه می‏دارد تا به حساب همۀ مردم رسیدگی شود آن‎گاه خدای عالم او را در جهنّم‏ می‎اندازد و در طبقات آن معذّب خواهد بود؛
11- مساحقه (همجنس‌بازی دو مؤّنث)؛ از امام ششم حضرت صادق‏ آمده است که فرمودند: «به خدا قسم مساحقه، زِنای بزرگ است»؛
12- استمناء؛ امام صادق‏ دربارۀ این گناه فرموده‏اند: «کسی که استمناء کند از جمله کسانی است که خدای جهان با آنان سخن نمی‏گوید و با نظر رحمت به آنان نمی‏نگرد و پاکشان نمی‏گرداند و برای آنان عذابی دردناک مهیاست»؛
13- قیادت و واسطه‎گری- رساندن زن و مرد نامحرم به هم برای زنا یا دو مرد یا دو زن برای هم‎جنس بازی؛ این عمل گناه بزرگی است، از رسول گرامی اسلام‏ نقل شده که فرمودند : «هر کس برای عمل زنای مرد و زنی واسطه شود، خداوند بهشت را بر وی حرام می‏کند و جایش را دوزخ قرار می‏دهد و چه جایگاه بدی است دوزخ و همیشه مورد خشم و غضب خداست تا بمیرد»؛
14- قذف؛ یعنی نسبت زنا یا لواط دادن به زن یا مرد عفیف مسلمان، خدای عالم در قرآن کریم فرموده است: «إِنَّ الَّذِینَ یرْمُونَ الْمُحْصَنَاتِ الْغَافِلاَتِ الْمُؤْمِنَاتِ لُعِنُوا فِی الدُّنْیا وَ الْآخِرَۀِ وَ لَهُمْ عَذَابٌ عَظِیمٌ»  ؛
15- ترویج و اشاعه فحشا و منکر؛ خدای متعال در قرآن در این مورد می‏فرماید: «إِنَّ الَّذِینَ یُحِبُّونَ أَنْ تَشِیعَ الْفَاحِشَۀُ فِی الَّذِینَ آمَنُوا لَهُمْ عَذَابٌ أَلِیمٌ فِی الدُّنْیَا وَ الْآخِرَۀِ»  ؛
16- هتک حرمت مؤمن و ضربه وارد کردن به حیثیت او؛ از امام صادق‏ نقل شده که فرمودند: «کسی که علیه مؤمن چیزی نقل کند و هدفش این باشد که به سبب آن خبر آن مؤمن تضعیف گشته و آبرویش برود و از چشم مردم افتاده و نزد ایشان بی‏اعتبار شود، خدای متعال چنین کسی را از ولایت خود خارج ساخته و به سوی ولایت شیطان رهسپار می فرماید و شیطان هم او را تحت ولایت خود نمی‏پذیرد»؛
17- تفتیش و تجسس در امور داخلی و شخصی دیگران؛ خدای متعال در قرآن کریم می‏فرماید: «وَ لاَ تَجَسَّسُوا»؛
18- گوش دادن به مکالمات شخصی افراد؛ در حدیثی از رسول گرامی اسلام‏ نقل شده که فرمودند: کسی که به سخن و مکالمات خصوصی افراد که آنها کراهت دارند و دوست ندارند دیگران بشنوند، گوش کند، روز قیامت در گوش او سرب گداخته ریخته می‏شود؛
19- فاش کردن اسرار شخصی افراد و یا حکومت و نظامی که مشروع و صالح است؛
20- غیبت کردن؛
21- به غیبت گوش دادن؛
22- تهمت و افترا به دیگران بستن؛
23- سخن چینی و فتنه انگیزی کردن؛
24 – سوء‎ظنّ و بدگمانی به مؤمن؛
25- مسخره کردن و مورد استهزا قرار دادن مؤمن؛
26- سرزنش و ملامت کردن مؤمن؛
27- اذیت کردن مؤمن و آزار رساندن به او؛
28- تحقیر مؤمن و خوار شماردن او؛
29- دشنام دادن؛ از رسول گرامی اسلام‏ نقل شده است که فرمودند: «همانا خدای متعال حرام کرده است بهشت را بر هر دشنام دهنده پست و کم شرم و بی‏حیایی که پروا ندارد که چه بگوید یا چه به او گفته شود»؛
30- انجام یا ترک کاری که موجب اذیت پدر و مادر یا هر دو باشد؛
31- اذیت و آزار رساندن به همسایه؛
32- قطع رحم؛
33- پیمان شکنی؛
34 – دروغ‎گویی؛
35- قسم دروغ یاد کردن؛
36- دروغ بستن به خدای عالم، رسول خدا، یکی از انبیای الهی و یا یکی از معصومین؛
37- فتوا دادن بدون علم کافی؛
38- شهادت ناحق دادن؛
39- خودداری از شهادت به حق؛
40- راهزنی، ایجاد ناامنی و سلب آسایش و امنیت مردم؛
41- دزدی از اموال مردم و اختلاس از اموال عمومی و بیت المال؛
42- کم فروشی کردن؛
43- غشِّ در معاملات؛
44- خوردن مال یتیم و تصرف غیر مجاز در آن؛
45- استفاده و بهره‎برداری از درآمدهای نامشروع و حرام؛
46- استفاده شخصی از اموال و امکانات دولتی و عمومی؛
47- غصب اموال دیگران و تجاوز به حقوق آنان؛
48- خودداری و استنکاف از پرداخت حقوق دیگران در صورتی که توان پرداخت باشد؛
49- خیانت کردن؛ چه به افراد باشد و چه جامعه، از امام هشتم حضرت رضا نقل شده که فرمود، رسول گرامی اسلام‏ فرمودند: «از ما نیست آن کسی که به مسلمانی خیانت کند»؛
50- رشوه گرفتن و رشوه دادن مگر برای کسی که برای رسیدن به حقّ مشروع خود ناچار از رشوه دادن است، در این صورت برای گیرنده حرام است، گرچه به خاطر ضرورت برای دهنده ایراد ندارد؛
51- گرفتن و دادن ربا مطابق نصوص قرآنی و روایی؛
52- قمار بازی؛
53- شُرب خَمر و میگساری؛
54- احتکار و ایجاد بازار سیاه در کالاهای مورد نیاز مردم؛
55- کهانت و تنجیم؛ طوری که برای غیر خدا، هر چه باشد، بالإستقلال یا بالإشتراک، تأثیر قائل شوند؛
56- سحر و جادو و یاد دادن و یاد گرفتن آن مگر در مواردی که برای ابطال سحر دیگری باشد که آنجا مانعی ندارد؛
57- استعمال مواد مخدّر مگر در صورتی که برای درمان بوده و راه دیگری وجود نداشته باشد؛
58- خوردن گوشت مردار و حیوانی که ذبح شرعی نشده است، مگر در مواقع ضرورت به اندازه رفع آن؛
59- خوردن گوشت سگ، خوک و سایر حیوانات حرام گوشت؛
60- خوردن خون و دیگر نجاسات جز در موارد ضرورت؛
61- پوشیدن لباس شهرت یعنی لباسی که عرفاً زشت و زننده است و موجب انگشت‎نما شدن انسان می‏شود؛
62- پوشیدن یا تزیین به طلا برای مردان و همچنین پوشیدن ابریشم برای مردان جز در موارد ضرورت؛
63- استعمال ظروف طلا و نقره؛
64- بنا بر احتیاط بلکه اقوی‏ تراشیدن ریش چه با تیغ یا با ماشین ته زن؛
65- زینت کردن زن برای مرد نامحرم؛
66- عدم رعایت حجاب اسلامی در برابر نامحرم؛
67- نگاه حرام و شیطانی چه از ناحیه مرد و چه زن؛
68- اسراف و زیاده‎روی و مصرف خارج از حد متعارف؛
69- تبذیر، یعنی مصرف نابجا و بیهوده؛
70- اصرار بر گناهان صغیره یا تفوه و تلقی اینکه این گناه مهم نیست و کوچک است؛
71- مکر، خدعه و فریب دادن؛
72- ریاکاری و تظاهر به نیکی و نیکوکاری در عبادت؛
73- بدعت در دین خدا؛
74- تحریف احکام الهی؛
75- تکذیب اصل دین یا احکام مسلم آن؛
76- ارتکاب اعمالی که موجب وهن و سستی دین و مذهب گردد؛
77- هتک حرمت قرآن کریم؛
78- هتک حرمت مکه مکرّمه؛
79- هتک حرمت مساجد و مشاهد مشرّفه؛
80- هتک حرمت مؤمن؛
81- نبش قبر مسلمان مگر در مواردی که استثنا شده است؛
82- برپا کردن سنّتهای زشت و منکر که موجب ضلالت و گمراهی دیگران می‏شود؛
83- برگزاری مراسم و مجالسی که در آن محرمات الهی و معاصی انجام می‏شود؛
84- غنا و گوش دادن به آن با توجّه به احکامی که در فصل آواز و آواز خوانی گذشت؛
85- اظهار خوشحالی نسبت به وقوع و شیوع منکرات و محرمات الهی و سکوت در برابر آن؛
86- کمک و معاونت به گناهکار در انجام گناه؛
87- رضایت به ظلم و توجیه و دفاع از ظلم ظالم؛
88- مدح ظالم و ستایش آن؛
89- تملّق و چاپلوسی در مقابل دیگران، مخصوصاً صاحبان قدرت در صورتی که منجر به تحقیر خود آدم و دروغ گفتن و اظهار خلاف واقع شود؛
90- سکوت و بی‎تفاوتی در مقام مشاهده ظلم ظالم در صورتی که قدرت بر دفاع داشته باشد؛
91- اعتماد و اتّکای به ظالم و ظلمه و رکون به آنان؛
92- فرار از جهاد و دفاع در مواردی که واجب است؛
93- فروش سلاح به کفّار و کسانی که در حال جنگ با مسلمانان هستند؛
94- جاسوسی و دادن اطلاعات نظامی، امنیتی و فرهنگی به دشمنان اسلام؛
95- طغیان و بغی در برابر حکومت صالح اسلامی؛
96- سلب آزادیهای مشروع از افراد و گروه‏ها و همچنین سلب حقّ دفاع، از افرادی که مورد تهمت قرار گرفته‏اند؛
97- تصدّی مسئولیتها و جایگاه‏های مهم قضایی و اجرایی در صورتی که متّصدی خودش را واجد شرایط آن مسئولیت نمی‏داند؛
محرمات الهی تنها این موارد نیستند، بلکه بیش از اینهاست و مواردی که ذکر شد به دلیل اینکه برای تک تک آنها در قرآن یا در لسان روایات وعده عذاب داده شده، گناه کبیره محسوب می‏شوند و لذا شایسته است تمام خواهران و برادران دینی هم در انجام و امتثال اوامر الهی و واجبات دینی کوشا باشند و هم در پرهیز از محرمات الهی پیش قدم بوده و از ارتکاب آنها اکیداً اجتناب کنند، چون ارتکاب محرمات نه تنها یک سلسله عواقب و خطرات و آثار سوء دارد، بلکه موجب از بین رفتن و حبط اعمال نیک نیز می‏شود.