نمازهای مستحب : نافله‏ های شبانه‎روز و وقت آنها

مسئلۀ ۸۷۰    نمازهای مستحبی زیاد است که به آنها «نافله» می‏گویند و از میان نمازهای مستحبی به خواندن نافله‏های شبانه‌روز سفارش بیشتری شده است. نمازهای نافلۀ شبانه‌روز در غیر روز جمعه، سی و چهار رکعت و در روز جمعه سی و هشت رکعت است و ترتیب نافله‏های شبانه‌روز به شرح زیر است:
1- نافلۀ نماز ظهر هشت رکعت است و به صورت چهار نماز دو رکعتی پیش از نماز ظهر خوانده می‏شود و زمان آن بنا به مشهور که اقوی‏ است از اول ظهر است تا هنگامی که سایۀ علامت یا شاخص، دو هفتم آن شود که در لسان اهل بیت از آن به ذراع یا قدم تعبیر شده است.
2- نافلۀ نماز عصر هشت رکعت است و به صورت چهار نماز دو رکعتی پیش از نماز عصر خوانده می‏شود و وقت آن بنا به مشهور که اقوی‏ است تا هنگامی است که سایۀ علامت یا شاخص، به چهار هفتم آن برسد  و اگر بخواهند نافلۀ ظهر و عصر را بعد از دو وقتی که بیان شد بخوانند بهتر است نافلۀ ظهر را بعد از نماز ظهر و نافلۀ عصر را بعد از نماز عصر بجا آورده و بنا به احتیاط واجب نیت ادا یا قضا نکنند.
3- نافلۀ نماز مغرب چهار رکعت است که به صورت دو نماز دو رکعتی بعد از نماز مغرب خوانده می‏شود و زمان آن بنا به مشهور پس از نماز مغرب تا وقتی است که سرخی ‏طرف مغرب که بعد از غروب آفتاب در آسمان پیدا می‏شود به کلّی ناپدید شود، ولیکن اظهر آنست که زمان آن تا آخر وقت نماز مغرب باشد و آن وقت قبلی ‏وقت فضیلت نافلۀ مغرب است؛ هر چند احتیاط آنست که در این صورت بدون نیت ادا یا قضا بجا آورند.
4- نافلۀ نماز عشا دو رکعت است که بنا به احتیاط واجب نشسته می‏خوانند و دو رکعت آن یک رکعت ایستاده حساب می‏شود و زمان آن بعد از اتمام نماز عشا تا نیمه شب است و بهتر است بلافاصله پس از نماز عشا خوانده شود.
5- نافلۀ نماز صبح دو رکعت است و پیش از نماز صبح خوانده می‏شود و زمان آن بعد از گذشتن از نصف شب به مقدار خواندن یازده رکعت نماز شب است، ولی احتیاط آنست که قبل از فجر اوّل نخوانند، مگر آنکه متّصل به نماز شب بجا آورند که در این صورت مانعی ندارد؛ پایان وقت نافلۀ صبح زمانی است که سرخی طرف مشرق نمایان شود.
6- نافلۀ شب یازده رکعت است که هشت رکعت آن به نیت «نافلۀ شب» به صورت چهار نماز دو رکعتی خوانده می‏شود و دو رکعت دیگر به نیت «نماز شَفع» و یک رکعت به نیت «نماز وتر» است. وقت نافلۀ شب از نیمه شب تا اذان صبح است و بهتر است نزدیک اذان صبح خوانده شود.
مسئلۀ ۸۷۱    در روز جمعه چهار رکعت به شانزده رکعت نماز نافلۀ ظهر و عصر اضافه می‏شود به این معنا که در روز جمعه بیست رکعت نماز نافله خوانده می‏شود و ترتیب آن بدین گونه است:  شش رکعت وقتی که آفتاب بالا می‏آید به صورت سه رکعت نماز دو رکعتی، شش رکعت دیگر نزدیک ظهر و دو رکعت آن هنگام ظهر که همان وقت زوال است وشش رکعت دیگر بعد از اقامۀ نماز جمعه خوانده می‏شود.
مسئلۀ ۸۷۲    نافلۀ ظهر و عصر را نباید در سفر خواند، ولی نافلۀ عشا را به امید ثواب و به قصد رجا می‏توان بجا آورد.
مسئلۀ ۸۷۳    در غیر روز جمعه اگر بداند نوافل ظهر و عصر را در وقتش نمی‏تواند انجام بدهد، می‏تواند به قصد ورود، قبل از ظهر انجام دهد و اگر نداند که در وقتش می‏تواند انجام دهد یا نه و یا اینکه بداند در وقت معین می‏تواند انجام دهد، ولی می‏خواهد در این وقت انجام ندهد بلکه می‏خواهد قبل از ظهر انجام دهد، اقوی‏ اینست که جایز است ولو اینکه بهتر است در این صورت به نیت رجا وامید ثواب انجام دهد.
مسئلۀ ۸۷۴    نمازهای نافله را می‏توان نشسته خواند، ولی بهتر است دو رکعت نماز نافلۀ نشسته را یک رکعت حساب کند.
مسئلۀ ۸۷۵    مسافر و کسی‌که برای او سخت است نافلۀ شب را بعد از نصف شب بخواند، می‏تواند آن‎را در اول شب بجا آورد.
مسئلۀ ۸۷۶    نمازهای نافله را باید دو رکعت، دو رکعت بجا آورند به جز نماز وتر که یک رکعت است. مستحب است در رکعت دوم نمازها ی نافله و نیز در نماز وتر قنوت بخوانند، ولی در نماز شفع اگر بخواهند قنوت را بجا آورند به امید ثواب باشد و اظهر و احوط آنست که در وتر به همان قنوت قبل از رکوع اکتفا شود.
مسئلۀ ۸۷۷    در تمام مواردی که انسان مردد باشد بین اینکه نماز شب را جلوتر از وقت خودش بجا آورد یا قضا کند، قضا افضل است، مثلاً مسافر یا کسانی که نمی‏توانند به علت کوتاهی شب، کسالت و هر دلیل دیگر در وقت نماز شب بیدار شوند، هم می‏توانند قبل از نصف شب آن‎را بجا آورند و هم می‏توانند بعد از نماز صبح آن‎را قضا کنند و اگر قضا کنند ثواب آن بیشتر از انجام آن قبل از وقتش است.