موانع ارث

مسئلۀ ۳۳۶۷ :    موانع ارث که در فقه مطرح شده زیاد است ولی آن چیزهایی که از اصل ارث بردن انسان مانع می‏شود عبارتند از:
الف- رقیت و بنده بودن؛ کسی که رقّ و بنده دیگری است- اگرچه فرزند یا پدر میت باشد- از او ارث نمی‏برد.
ب- کفر؛ کافر از مسلمان ارث نمی‏برد، اگرچه مسلمان از کافر ارث می‏برد.
ج- قتل عمد؛ اگر کسی دیگری را عمداً بکشد، قاتل از مقتول ارث نمی‏برد.
مسئلۀ ۳۳۶۸ :    مسلمان از کافر ارث می‏برد، ولی کافر اگرچه پدر یا پسر میت باشد، از میت مسلم ارث نمی‏برد، حتی اگر کافر اصلی یا مرتد باشد، بنابراین اگر مسلمانی از دنیا برود و هم وارث مسلمان و هم وارث غیر مسلمان داشته باشد، همۀ اموال و دارایی میت مسلمان به وارث مسلمان می‏رسد،آن وارث مسلمان جزء دسته دوم و سوم و آن کافر جزء دسته اول باشد و اگر آن میت مسلمان هیچ وارث مسلمان نداشته باشد ارث او به امام مسلمین می‏رسد و در عصر حاضر که عصر غیبت است در اختیار فقیه و مجتهد جامع شرایط است.
مسئلۀ ۳۳۶۹ :    اگر کافر از دنیا برود و وارث مسلمان داشته باشد تمام ارث او به وارث مسلمان می‏رسد اگرچه جزء دسته دوم و سوم باشد ولی اگر وارث مسلمان نداشته باشد در صورتی که کافر به سبب ارتداد کافر نشده باشد، ارث او به ورثه کافر می‏رسد و اگر به سبب ارتداد کافر شده، در حکم مسلمان است که ارث او به کافر نمی‏رسد، بلکه اگر وارث مسلمان نداشته باشد در حکم بلا وارث بوده و ارث او مال امام معصوم‏ و در دوران غیبت در اختیار فقیه جامع شرایط است.
مسئلۀ ۳۳۷۰ :    قاتل اگرچه خودش ارث نمی‏برد، ولی مانع ارث دیگری نمی‏شود؛ بنابراین اگر فرزند پدر خود را عمداً و به ناحق بکشد و میت فرزند دیگری نداشته باشد هر چند خود قاتل ارث نمی‏برد، ولی بچّه‏های قاتل از مقتول ارث می‏برند. ولی اگر کسی از دسته اول جز قاتل، وجود نداشته باشد، دسته دوم ارث می‏برند و اگر دسته دوم هم وجود نداشته باشند دسته سوم ارث می‏برند.
مسئلۀ ۳۳۷۱ :    اگر کسی یکی از نزدیکانش را به عمد و به ناحق بکشد، قاتل از ارث مقتول محروم می‏شود، ولی اگر به سبب خطا یا شبه عمد باشد از او ارث می‏برد، اگرچه ارث بردن او از دیه قتل، محل اشکال و شاید محل منع است و علی‎الأحوط با ورثه دیگر مصالحه کنند.
مسئلۀ ۳۳۷۲ :    کسانی که به سبب خویشاوندی و نسب ارث می‏برند، سه دسته هستند:
1- پدر و مادر و اولاد میت و با نبودن اولاد، اولادِ اولاد و هر چه پایین روند هر کدام از آنها به میت نزدیک‏تر است ارث می‏برد و تا یک نفر از این دسته وجود دارد دسته دوّم ارث نمی‏برند.
2- پدربزرگ و مادربزرگ و هرچه بالاتر روند، پدری باشند یا مادری، برادر و خواهر میت و در صورت نبودن، اولاد آنها هر چه پایین روند، هر کدام از آنها که نزدیک‏تر است از میت ارث می‏برد و تا یک نفر از دسته دوّم وجود دارد دسته سوّم ارث نمی‏برد.
3- عمو، عمّه دایی و خاله، هر چه بالا روند و اولاد آنها هر چه پایین روند و مادامی که یک نفر از عمو، عمّه، دایی و خاله‏های میت وجود داشته باشند اولادشان ارث نمی‏برند، منتها اگر میت عموی پدری و پسر عموی پدری و مادری داشته و غیر از اینها وارث دیگری نداشته باشد، ارث او به عموی پدری با اینکه نزدیک‏تر است نمی‏رسد، بلکه ارث به پسر عموی پدری و مادری می‏رسد.
مسئلۀ ۳۳۷۳ :    زن و شوهر از یکدیگر ارث می‏برند و با هر سه دسته از وراث نسبی و همچنین با اقسام ولاء که گذشت همراه می‏شوند.