درآمد کسب و کار

مسئلۀ ۱۹۸۶ :    هرگاه انسان در اثر کاسبی، کشاورزی، تجارت، سرمایه‏گذاریهای خُرد و کلان، واسطه‎گری و بالأخره با هر نوع اقدام و برنامه ریزی و عملیات اقتصادی و مالی، درآمدی داشته باشد، ولو اینکه از طریق احیای زمینهای موات و لم‎یزرع یا به دست آوردن مباحات اوّلیه یا ارائه خدمات فنّی، فرهنگی، اجتماعی، انسانی و مانند اینها و یا از راه کارگری یا انجام نماز و روزۀ استیجاری باشد، در صورتی که از مخارج سالیانه خودش و کسانی که تحت تکفّل او هستند بیشتر بماند و زیاد بیاید، مطابق مسائل بعدی واجب است خمس آنها را بپردازد.
مسئلۀ ۱۹۸۷ :    اگر چیزی که زیاد آمده به خاطر قناعت کردن بوده است به گونه‏ای که اگر قناعت نمی‏شد، چیزی زیاد نمی‏آمد، باز هم خمس مازاد واجب است.
مسئلۀ ۱۹۸۸ :    کسی که هزینه‏های زندگی او به عهدۀ دیگری است باید خمس همۀ درآمدهای خود را بپردازد، ولی اگر مقداری از آن‎را خرج زیارت، میهمانی و مانند آن کرده باشد، فقط باید خمس باقی مانده را بدهد.
مسئلۀ ۱۹۸۹ :    زنی که در اثر کسب، درآمدی دارد و از طرفی شوهرش مخارج او را می‏پردازد، باید آخر سال خمس درآمد خود را بدهد، همچنین اگر شوهر ندارد یا شوهر مخارج او را نمی‏دهد و خود درآمدی داشته باشد، چنانچه چیزی از مخارج سالیانه‏اش زیاد بیاید، باید خمس آن‎را بپردازد، حتی هرگونه فایده و درآمدی که زن به دست می‏آورد و ملک او می‏شود هرچند به صورت کسب نباشد، چنانچه از مخارج سالیانه‎اش چیزی زیاد بیاید باید خمس آن‎را بپردازد، ولی لازم نیست خمس مهریه خود را بدهد هر چند بهتر است.
مسئلۀ ۱۹۹۰ :    کسی که مالی را طبق ضوابط شرعی به عنوان خمس به دست آورده یا به عنوان زکات واجب یا صدقه مستحبّی مالک شده است، در صورتی که از آن نفعی ببرد و آن منفعت از مخارج سالیانه‏اش زیاد بیاید واجب است خمس آن‎را بدهد، ولی اگر خود خمس یا زکات یا صدقه مستحبّی به آن‏ اندازه باشد که از مخارج سالیانه‎اش زیاد بیاید، ظاهراً خمس ندارد، گرچه بهتر است خمس آن‎را نیز بدهد، امّا در مورد زکات و صدقات مستحبّه احوط بلکه اقوی‏ آنست که اگر از مخارج سالیانه‏اش زیاد بیاید، خمس آن‎را باید بپردازد.
مسئلۀ ۱۹۹۱ :    کاسبان، تجّار، صنعتگران و مانند اینها یک سال پس از شروع به دست آوردن سود، بایستی خمس آنچه از مخارج سالیانۀ آنها اضافه آمده را بپردازند. کسی هم که شغلش کاسبی نباشد و به‌طور اتفاقی دادوستدی کند و سودی ببرد، پس از آنکه یک سال از سود بردن او گذشت باید خمس مقدار اضافه بر مخارج سالیانه‎اش را بپردازد.
مسئلۀ ۱۹۹۲ :    نهالهایی که شخصی می‏خرد و خمس آنها را می‏پردازد و می‏کارد و مخارجی نیز برای کشت آنها صرف می‏کند و در زمان خاصی آنها را می‏برد چه موقعی باشد که عرفاً زمان قطع آنها فرا رسیده یا زودتر از آن قطع کند، مقدار رشد آنها جزء درآمد آن سالی است که درختها را قطع کرده است در صورتی که سودی داشته باشد پس از کسر مخارج سالیانه و قیمت اصل آن مال، باید خمس آنچه را از مخارج سالیانه زیاد آمده بپردازد.
مسئلۀ ۱۹۹۳ :    اگر به‌طور مثال درختی که خریده و خمسش را داده است یا به او ارث رسیده، میوه بدهد، آنچه از مخارج سالیانه زیاد بیاید خمس دارد و اگر درخت رشد کند یا گوسفندی که داشته چاق شود، رشد درخت یا چاقی گوسفند از درآمد سالی است که آنها را می‏فروشد یا عرفاً وقت فروش آنهاست، پس لازم نیست هر سال حساب کند.
مسئلۀ ۱۹۹۴ :    اگر ملکی را برای افراد معین مثلاً برای زن و فرزندان خود وقف کند، چنانچه آنها در آن ملک زراعت و درخت‎کاری کنند و از آن سودی کسب کنند که از مخارج سالیانه آنها ‏زیاد بیاید، باید خمس آن‎را بپردازند. اگر هم به صورت دیگری از آن ملک سود ببرند، مثلاً اجارۀ آن‎را دریافت کنند، باید خمس مقداری را که از مخارج سالیانه آنان زیاد می‏آید، بپردازند.
مسئلۀ ۱۹۹۵ :    اگر کسی اجیر شود تا کاری را طی چند سال انجام دهد و اجرت همه را یکجا دریافت کند، آن اجرت بر تعداد آن سالها تقسیم می‏شود و سهم مربوط به سال اول، درآمد آن سال محسوب می‎شود.
مسئلۀ ۱۹۹۶ :    اگر مالی نزد کافر یا کسی که به دادن خمس عقیده ندارد، مشمول خمس شود و سپس از طریق معامله و خرید و فروش به دست شخصی برسد، واجب نیست خمسی را که به آن تعلّق گرفته بپردازد، ولی اگر رایگان به دست آن شخص برسد، جزء درآمد او محسوب می‎شود و اگر با درآمدهای دیگر او از مخارج سالیانه‏اش زیاد بیاید باید خمس آنچه را زیاد آمده است بدهد.