احکام تیمّم

مسئلۀ ۶۷۹ :    تیمّم نیز مانند عبادات دیگر نیاز به نیت دارد و در هنگام نیت علاوه بر اینکه برای انجام فرمان خداوند متعال باید انجام شود، واجب است معین کند که بدل از وضو است یا بدل از غسل، اگر بدل از غسل است باید معین کند که بدل از کدام غسل است و در صورتی‌که اشتباه نیت کند یا در تیمّم، بدل از غسل آن‎را معین نکند، تیمّم او باطل می‏شود.
مسئلۀ ۶۸۰ :    اگر مقداری از پیشانی یا پشت دستها را مسح نکند تیمّم او باطل است، چه عمداً باشد یا فراموش کرده باشد یا مسئله را نداند، ولی دقت زیاد لازم نیست و همین قدر که بگوید تمام پیشانی و پشت دستها مسح شده کافی است.
مسئلۀ ۶۸۱ :    برای اینکه یقین پیدا کند که تمام پشت دستها را مسح کرده، واجب است از باب مقدمه مقداری بالاتر از مچ را هم مسح کند، ولی مسح کردن میان انگشتان لازم نیست.
مسئلۀ ۶۸۲ :    واجب است در تیمّم کارهای آن‎را پشت سر هم بجا آورد و اگر بین آنها به قدری فاصله دهد که نگویند تیمّم می‏کند، باطل است، بنا بر احتیاط واجب پیشانی وپشت دستها را از بالا به پایین مسح کند.
مسئلۀ ۶۸۳ :    در تیمّم واجب است احتیاطاً پیشانی و دستها و نیز پشت دستها پاک باشد و چنانچه کف دست نجس باشد و نتواند آن‎را آب بکشد، واجب است با همان کف دست نجس تیمّم کند و احتیاطاً با پشت دست هم اگر پاک است، دوباره تیمّم کند.
مسئلۀ ۶۸۴ :    کسی‌که تیمّم می‏کند، باید انگشتر یا هر مانع دیگری که غیر از جبیره باشد را از دست بیرون آورد. اگر در پیشانی یا کف یا در پشت دستها مانعی باشد نیز باید آن‎را برطرف کند.
مسئلۀ ۶۸۵ :    اگر احتمال می‏دهد که در پیشانی و کف یا پشت دستها مانعی است، چنانچه احتمال او در نظر عموم بجا باشد، باید جستجو کند تا یقین پیدا کند که مانعی نیست.
مسئلۀ ۶۸۶ :    موی پشت دستها مانع تیمّم نمی‏شود، ولی اگر موی سر به پیشانی آمده باشد، در حال تیمّم واجب است آن‎را کنار بزند.
مسئلۀ ۶۸۷ :    اگر در پیشانی یا پشت دستها زخمی باشد که روی آن پانسمان(جبیره) شده باشد، در صورتی‌که نمی‏تواند آن‎را باز کند، می‏تواند بر روی پانسمان تیمّم کند و نمازش را بخواند، این نماز نه اعاده دارد و نه قضا.
مسئلۀ ۶۸۸ :    کسی‌که واجب است تیمّم کند، اگر نتواند خودش تیمّم کند، واجب است از دیگری بخواهد که او را تیمّم دهد. کسی‌که می‏خواهد دیگری را تیمّم دهد، در صورت امکان باید دستهای آن شخص را به زمین بزند و اگر امکان ندارد که دستهای او را روی زمین بگذارد و او را تیمّم دهد، باید دستهای خود را به زمین بزند و به پیشانی و دستهای او بکشد، در هر حال خود آن شخص تیمّم داده شده باید قصد و نیت تیمّم را بکند.
مسئلۀ ۶۸۹ :    اگر در وسط تیمّم شک کند که قسمتی را فراموش کرده است  به گذشته اعتنا نکند، ولی واجب است که قسمت مشکوک و بعد از آن‎را بجا آورد و اگر بعد از بجا آوردن هر قسمتی شک کند که آن‎را صحیح انجام داده یا نه احتیاطاً همان قسمت را دوباره انجام دهد.
مسئلۀ ۶۹۰ :    اگر بعد از مسح دست چپ شک کند که درست تیمّم کرده یا نه، تیمّم او صحیح است، مگر اینکه شک او در مسح دست چپ بوده و فاصله هم نشده باشد که در آن صورت باید دست چپ را مسح کند.
مسئلۀ ۶۹۱ :    کسی‌که وظیفه‏اش تیمّم است نباید قبل از وقت تیمّم کند و اگر برای نماز قضای واجب و یا مستحب مثلاً قبل از وقت تیمّم کند و عذرش باقی باشد و از پیدا کردن آب مأیوس شود با همان تیمّم می‏تواند نماز بخواند؛ در صورتی‌که علم داشته باشد که اگر وقت نماز داخل شود بر تیمّم کردن قدرت پیدا نخواهد کرد، واجب است قبل از وقت تیمّم کند.
مسئلۀ ۶۹۲ :    کسی‌که وظیفه‏اش تیمّم است، اگر می‏داند عذرش تا آخر وقت باقی می‏ماند، می‏تواند در وسعت وقت تیمّم کند و نمازش را بخواند، ولی اگر علم دارد عذرش تا آخر وقت باقی نمی‏ماند و برطرف می‏شود، بنا بر احتیاط واجب صبر کند تا با وضو یا غسل نمازش را بجا آورد یا اینکه در تنگی وقت با تیمّم نمازش را انجام دهد؛ اگر علم به برطرف شدن عذرش ندارد، ولی احتمال می‏دهد که عذرش برطرف شود، احتیاطاً باید صبر کند.
مسئلۀ ۶۹۳ :    اگر در اول وقت معذور بوده و امیدی به زوال عذرش نداشته است و تیمّم کرده و نمازش را خوانده است، در صورتی‌که در آخر وقت عذرش برطرف شود، نمازش اعاده و قضا ندارد، گرچه مستحب است نماز را دوباره با وضو یا با غسل بجا آورد.
مسئلۀ ۶۹۴ :    کسی‌که نمی‏تواند وضو بگیرد یا غسل کند، اگر بترسد که عذرش باقی بماند و موفق به انجام دادن نمازهای قضا نشود، می‏تواند نمازهای قضا شدۀ خود را با تیمّم بخواند و بهتر است نمازهای قضا را با وضو یا غسل دوباره بجا آورد و همچنین نمازهای مستحبی که وقت معین دارند، با تیمّم بخواند و اگر احتمال دهد که تا آخر وقت نمازهای مستحبی عذرش برطرف می‏شود، بنا بر احتیاط تا آخر وقت لازم است صبر کند.
مسئلۀ ۶۹۵ :    کسی‌که احتیاطاً باید غسل جبیره‏ای و تیمّم بدل از غسل کند، مثلاً به خاطر جراحتی که در پشت اوست، اگر بعد از غسل و تیمّم نماز بخواند و بعد از نماز حدث اصغری از او سر زند، مثلاً ادرار کند، برای نمازهای بعد باید وضو بگیرد و احتیاطاً بدل از غسل هم تیمّم کند.
مسئلۀ ۶۹۶ :    تمام چیزهایی که وضو را باطل می‏کند، تیمّم بدل از وضو را هم باطل می‏کند و چیزهایی که غسل را باطل می‏کند تیمّم بدل از غسل را هم باطل می‏کند؛ تیمّمی که برای نبود آب یا وجود عذر دیگری انجام شده با پیدا شدن آب و برطرف شدن عذر باطل می‏شود.
مسئلۀ ۶۹۷ :    کسی‌که چند غسل بر او واجب است و نمی‏تواند غسل کند یک تیمّم برای همۀ آنها کفایت می‏کند، اگرچه بهتر است به نیت هر غسلی تیمّم جداگانه بکند.
مسئلۀ ۶۹۸ :    کسی‌که نمی‏تواند غسل کند، اگر بخواهد کاری را انجام دهد که برای آن غسل کردن واجب است، باید بدل از غسل تیمّم کند و اگر نتواند وضو بگیرد و گرفتن وضو برای انجام آن کارها لازم است، واجب است بدل از وضو تیمّم کند.
مسئلۀ ۶۹۹ :    اگر بدل از غسل جنابت تیمّم کند، نه تنها لازم نیست برای خواندن نماز وضو بگیرد، بلکه جایز نیز نیست، ولی اگر بدل از غسلهای دیگر تیمّم کند بنا بر احتیاط واجب وضو هم باید بگیرد و اگر نتواند به خاطر عذری وضو بگیرد، باید بدل از وضو تیمّم کند.
مسئلۀ ۷۰۰ :    کسی‌که به جای غسل تیمّم کرده است، اگر پس از آن کاری که وضو را باطل می‏کند، انجام دهد و برای نمازهای بعد نتواند غسل کند، باید وضو بگیرد و بنا بر احتیاط واجب یک تیمّم بدل از غسل هم انجام دهد و اگر وضو هم نمی‏تواند بگیرد باید دو تیمّم یکی بدل از غسل و دیگری بدل از وضو انجام دهد، ولی اگر تیمّم او بدل از غسل جنابت باشد، چنانچه یک تیمّم به قصد ما فی الذمه(آنچه بر عهدۀ اوست)  انجام دهد، کافی است و تیمّم دیگری لازم نیست.
مسئلۀ ۷۰۱ :    کسی‌که وظیفه‏اش دو تیمّم است، یکی تیمّم بدل از وضو و دیگری تیمّم بدل از غسل، دو تیمّم کفایت می‏کند، مثلاً زنی مستحاضۀ متوسطه است و نمی‏تواند وضو بگیرد و غسل کند، دو تیمّم کند یکی بدل از وضو یا غسل و دیگری را برای انجام وظیفه، تیمّم دیگری به قصد اباحۀ مطلقه و امثال آن لازم نیست.
مسئلۀ ۷۰۲ :    کسی‌که وظیفه‏اش تیمّم است، اگر برای کاری تیمّم کند، تا تیمّم و عذر او باقی است، کارهایی را که در صحت آنها وضو یا غسل شرط است، می‏تواند انجام دهد، ولی اگر عذرش تنگی وقت بوده یا با داشتن آب، برای نماز میت یا خوابیدن تیمّم کرده است، فقط می‏تواند کاری را که برای آن تیمّم کرده انجام دهد.
مسئلۀ ۷۰۳ :    در چند مورد مستحب است نمازهایی را که با تیمّم خوانده دوباره با وضو یا غسل بخواند:
1- آب برایش ضرر دارد و عمداً خود را جنب می‏کند و با تیمّم نماز می‏خواند.
2- چنانچه یقین یا گمان داشته باشدکه آب پیدا نمی‏کند و عمداً خود را جنب کند و با تیمّم نماز بخواند.
3- اگر آب نداشته باشد و تا آخر وقت به جستجوی آب نرود و در تنگی وقت با تیمّم نماز بخواند و بعد بفهمدکه اگر جستجو می‏کرد آب پیدا می‏شد.
4- اگر نماز را عمداً تا آخر وقت نگاه دارد و در تنگی وقت آن‎را با تیمّم بخواند.
5- چنانچه گمان یا یقین داشته باشد آب پیدا نمی‏کند و آبی را که دارد، ریخته و با تیمّم نماز بخواند.