ارث دستۀ سوم‏

مسئلۀ ۳۳۹۹ :    دسته سوّم از ورّاث عمو، عمه، دایی، خاله و در نبود آنها اولادشان هستند، همان طور که در باب اول ارث گفته شد اگر هیچ یک از ورثه دسته اول و دوم موجود نباشند، ارث به این دسته می‏رسد.
مسئلۀ ۳۴۰۰ :    اگر وارث میت تنها یک عمو یا یک عمّه باشد، چه پدری و مادری باشد و چه تنها پدری و چه تنها مادری، همۀ مال میت به او می‏رسد، ولی اگر چند عمو یا چند عمه باشند و همۀ آنان پدری و مادری یا همه پدری باشند، مال میت میان آنان به‌طور مساوی تقسیم می‏شود منتها اگر عمو و عمه با هم باشند و همه پدری و مادری ‏یا پدری باشند، مطابق قاعده ارث، طوری باید تقسیم کنند که عمو دو برابر عمه ارث ببرد، مثلاً اگر تنها وارث میت دو عمو و یک عمه باشند، مال را پنج قسمت می‏کنند، یک قسمت مال عمه و مابقی میان دو عمو به‌طور مساوی تقسیم می‏گردد.
مسئلۀ ۳۴۰۱ :    اگر وارث میت فقط چند عموی مادری یا فقط چند عمه مادری باشند، مال میت میان آنان به‌طور مساوی تقسیم می‏شود ولی اگر میت فقط چند عمو و عمه مادری داشته باشد، ظاهر آنست که بین آنان به‌طور یکسان تقسیم می‏شود ولی احتیاط اکید آنست که مصالحه کنند.
مسئلۀ ۳۴۰۲ :    اگر وارث میت عمو و عمه باشد و بعضی پدری و بعضی مادری و بعضی هم پدری و هم مادری باشند، با بودن عمو و عمه پدری و مادری به عمو و عمه پدری چیزی نمی‏رسد، بنابراین اگر میت یک عمو یا عمه مادری دارد و یک عمو و عمه پدری و مادری، مال را به شش قسمت تقسیم می‏کنند یک قسمت آن به عمو و عمه مادری می‏رسد و مابقی را که پنج قسمت است بین عمو و عمه پدری تقسیم می‏کنند طوری که به عمو دو برابر عمه ارث برسد و اگر چند عمو و عمه مادری و چند عمو و عمه پدری و مادری داشته باشد مال را به سه قسمت تقسیم می‏کنند و دو قسمت آن‎را بین عمو و عمه پدری و مادری طوری تقسیم می‏کنند که عمو دو برابر عمه ارث ببرد و یک قسمت آن‎را به عمو و عمه مادری می‏دهند که بین خودشان تقسیم کنند، اگرچه ظاهر آنست که به‌طور یکسان تقسیم کنند ولی احتیاط اکید آنست که در تقسیم با یکدیگر صلح کنند.
مسئلۀ ۳۴۰۳ :    اگر وارث میت فقط یک دایی یا یک خاله مادری و دایی و خاله پدری و مادری و دایی و خاله تنها پدری باشد، با بودن دایی و خاله پدری و مادری، دایی ‏و خاله تنها پدری ارث نمی‏برند پس مال میت را شش قسمت می‏کنند- به دلیل اینکه متقرب به مادر یک نفر است- یک قسمت آن به دایی و خاله مادری می‏رسد و مابقی که پنج قسمت است به دایی و خاله پدری و مادری می‏رسد و احتیاط آنست که در تقسیم آن دایی و خاله پدری و مادری با همدیگر صلح کنند.
مسئلۀ ۳۴۰۴ :    اگر وارث میت فقط دایی و خال پدری و دایی و خال مادری و دایی و خال پدری و مادری باشند، با بودن دایی و خال پدری و مادری، دایی و خال تنها پدری ارث نمی‏برند و چون متقرب به مادر بیشتر از یک نفر است باید مال را به سه قسمت تقسیم کنند، یک قسمت آن‎را به دایی و خاله مادری می‏دهند که به‌طور مساوی‏ بین خودشان تقسیم می‏کنند و دو قسمت دیگر را به دایی و خاله پدری و مادری می‏دهند و در تقسیم با یکدیگر صلح می‏کنند.
مسئلۀ ۳۴۰۵ :    اگر وارث میت یک دایی و یک خاله یا یک عمو و یک عمه باشند، مال را به سه قسمت تقسیم می‏کنند یک قسمت را به دایی یا خاله می‏دهند و بقیه را عمو یا عمه ارث می‏برد زیرا به‌طور کلّی یک‌سوم مال میت سهم دایی یا خاله و دو سوم سهم عمو یا عمه است.
مسئلۀ ۳۴۰۶ :    اگر وارث میت یک دایی یا یک خاله و عمو و عمه هر دو باشند، چه عمو و عمه پدری و مادری باشند و چه تنها پدری، مال میت را به سه قسمت تقسیم می‏کنند یک قسمت آن مال دایی یا خاله است و دو قسمت دیگر آن میان عمو و عمه طوری تقسیم می‏شود که عمو دو برابر عمه ارث ببرد.
مسئلۀ ۳۴۰۷ :    اگر وارث میت یک دایی یا یک خاله و یک عمو یا عمه مادری باشند و عمو و عمه پدری باشند یا پدری و مادری، مجموعه عموها و عمه‏ها در برابر دایی و خاله قرار می‏گیرند، دایی و خاله سهم مادر و بقیۀ سهم پدر را می‏برند، بنابراین مال را به سه قسمت تقسیم می‏کنند یک قسمت آن‎را به دایی یا خاله می‏دهند و مابقی‏ را که دو قسمت است دوباره به شش قسمت تقسیم می‏کنند و از آن یک قسمت را به عمو یا عمه مادری می‏دهند و بقیه را که پنج قسمت است بین عمو و عمه پدری ‏و مادری یا پدری، طوری تقسیم می‏کنند که عمو دو برابر عمه سهم ببرد، بنابراین اگر مجموعه مال را به نُه قسمت تقسیم کنند، یک‌سوم که سه قسمت است به دایی ‏یا خاله می‏رسد و یک قسمت آن به عمو یا عمه مادری و پنج قسمت دیگر به عمو و عمه مادری و پدری می‏رسد طوری که عمو دو برابر عمه ارث می‏برد.
مسئلۀ ۳۴۰۸ :    اگر وارث میت چند دایی و چند خاله که همۀ آنان پدری مادری یا پدری و یا مادری و عمو و عمه باشند، مال میت را به سه قسمت تقسیم می‏کنند، دو سهم آن‎را مطابق آنچه در مسئلۀ پیش گفته شد، عمو و عمه بین خودشان تقسیم می‏کنند و یک سهم آن‎را دایی و خاله‏ها به‌طور مساوی بین خود تقسیم می‏کنند.
مسئلۀ ۳۴۰۹ :    اگر وارث میت دایی یا خاله مادری و چند دایی و خاله پدری و مادری یا پدری و عمو و عمه باشند، مال را به سه قسمت تقسیم می‏کنند، دو سهم آن‎را به عمو و عمه می‏دهند طوری که سهم عمو دو برابر سهم عمه باشد و یک سهم آن میان داییها و خاله‏ها به این ترتیب تقسیم می‏شود، اگر میت یک دایی یا یک خاله مادری و چند دایی و خاله پدری و مادری یا پدری داشته باشد، پس از آنکه دو قسمت از سه قسمت را به عمو و عمه دادند، یک قسمت باقی مانده را به شش قسمت تقسیم می‏کنند، یک قسمت از آن شش قسمت را به دایی یا خاله مادری می‏دهند و مابقی را که پنج قسمت از آن شش قسمت است به دایی و خاله پدری و مادری یا پدری‏ می‏دهند و احوط آنست که در تقسیم آن پنج قسمت با یکدیگر مصالحه کنند و اگر دایی مادری یا خاله مادری چند نفر باشند یا اینکه هم دایی مادری و هم خاله مادری داشته باشد، آن یک سهم از سه سهم را به سه قسمت تقسیم کرده یک قسمت را داییها و خاله‏های مادری به‌طور مساوی تقسیم می‏کنند و بقیه را که دو قسمت است به دایی و خاله پدری و مادری و یا پدری می‏دهند و علی‎الأحوط با همدیگر صلح کنند.
مسئلۀ ۳۴۱۰ :    اگر میت عمو، عمه، دایی و خاله نداشته باشد، آن مقداری که به عمو و عمه می‏رسید به اولاد آنها می‏رسد و آن مقداری نیزکه به دایی و خاله می‏رسید، به اولادشان، به این ترتیب که ابتدا مال میت بین عمو، عمه، دایی و خاله تقسیم می‏شود و بعد سهم هر کدام بین اولادشان تقسیم می‏شود.
مسئلۀ ۳۴۱۱ :    اگر میت، عمو، عمه، دایی، خاله و اولاد آنان را- هر چه پایین روند- نداشته باشد، عمو، عمه، دایی و خاله پدر و مادر میت ارث می‏برند و اگر آنان موجود نباشند اولادشان و اگر آنها هم نباشند عمو، عمه، دایی و خاله پدربزرگ و مادربزرگ میت ارث می‏برند و اگر اینها هم نباشند، اولادشان ارث می‏برند.
مسئلۀ ۳۴۱۲ :    اگر وارث میت عمو، عمه، دایی و خاله پدر و همین کسان مادرش باشند و همۀ اینها فقط پدری و مادری باشند یا فقط پدری و یا فقط مادری، در این صورت مال میت به سه قسمت تقسیم می‏شود، یک قسمت از آن سه سهم به عمو، عمه، دایی و خاله مادر میت می‏رسد، اگر آنان فقط دایی و خاله مادری باشند، به‌طور مساوی آن‎را بین خودشان تقسیم می‏کنند و در غیر آن علی‎الأحوط در تقسیم آن سهم مصالحه کنند و آن دو سهم باقی مانده را دوباره به سه قسمت تقسیم می‏کنند یک قسمت آن‎را دایی و خاله پدر میت بین خودشان تقسیم می‏کنند، اگر مادری باشند، به‌طور مساوی و اگر پدری و مادری یا تنها پدری باشند، مصالحه کنند و دو قسمت دیگر را به عمو و عمه پدر میت می‏دهند و عمو دو برابر عمه سهم می‏برد، مگر اینکه عمو و عمه مادری باشند، در این صورت در تقسیم با همدیگر علی‎الأحوط مصالحه کنند، ولی اگر بعضی از آنان پدری و مادری و بعضی فقط پدری و بعضی فقط مادری باشند، در هر دسته با بودن پدری و مادری، پدری تنها ارث نمی‏برد و مادری اگر یک نفر است یک‌ششم و اگر بیشتر است یک‌سوم ارث می‏برد و باقی مانده، سهم پدری و مادری و اگر نبود، سهم پدری است.