تاملاتی در باب دعا

به قلم مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی بیات زنجانی(مدظله العالی)

(منتشر شده در ماهنامه نسیم هراز-شهریورماه هشتاد و هشت)

«ادعونی استجب لکم» (سوره مبارکه مؤمن)

«دعا» خواندن است ولی خواندن پروردگار؛ داعی عبد و مدعو معبود؛ داعی فقیر و نیازمند و مدعو غنی و بی‌نیاز مطلق. دعا، عروج درونی داعی، از جهان ماده به سوی جهان ابدیت و ماوراست؛ دعایی که مورد تأکید مرتبطان به عالم غیب است، عبارت است از عبور انسان از جهان ناسوت و ورود به عالم غیب و ملکوت. درحقیقت انسان در حالت دعا، نه تنها حجب ظلمات را پاره کرده و از آنها عبور می‌کند بلکه در این حالت، به دلیل اینکه مدعو «ی» آخر ادعونی در آیه ابتدای کلام است و فضا و محتوای آن نیز این که انسان زمانی حالت دعا را به دست می‌آورد که تنها پروردگار عالم را بخواند و از تمامی وسایط و فواعل بالغیر و حتی حجاب‌های نور که فرشتگان مقرب خدا نیز از آن گذر کرده و به معدن عظمت ذات راه می‌یابد و در این حالت تعبیر معبّر را با همان بصیرتی که مبصّر داده، مشاهده می‌کند و لسان داعی، کلماتی را بکار می‌برد که مدعو، با اشراقات خود به صورت آن کلمات، نوعی تجلی پیدا کرده است و کلماتی که به عنوان دعا به کار برده می‌شود، ابراز، اظهار و بازگو کردن آن حقیقت جلوه و تجلیاتی است که حضرت دوست در داعی داشته و به همین جهت توصیه بزرگان سلوک، روی این نکته تأکید دارد که از دعاهایی استفاده شود که از اولیای معصوم خداوند به صورت مأثور به ما رسیده است. چرا که آنان هم ظرفیت بالای تحمل تجلیات حضرت حق را دارند و نیز بهتر می‌توانند از کلمات و عباراتی استفاده کنند که بتواند قالب آن تجلیات باشد و در میان دعاها، دعای ربنا …الی آخر حال و هوای دیگری را به انسان نشان می‌دهد چرا که این اسم از اسامی مقدس خداوند، بیش از دیگر اسم‌ها در قلوب اولیای خدا ظهور و بروز دارد چرا که ولایت آنان همان تجلی اسم رب خداوند در قلوب آنان است و اگر اسم رب در دل کسی تجلی پیدا کند و زبان حال و باطن او با زبان قال و بارز آن همسو و متحد باشد و در ابراز و اظهار ناسوتی، آهنگ جهان ناسوت را به آهنگ جهان ملکوت متصل سازد و ترنم ملکوتیان را در تعابیر «ربنا» به سمع زمینیان رساند، آن زمان است که می‌توان تجلی این اسم شریف را در سطح جامعه و به صورت عام‌تری مشاهده کرد کما اینکه در ایام ماه مبارک رمضان و در لحظات ملکوتی افطار، با نوای فرهیخته ارجمند جناب شجریان می‌توان این حس را در درون روزه‌داران مشاهده نمود.

برای مشاهده نسخه دست نوشته مرجع عالیقدر اینجا کلیک کنید.