مسئلۀ ۱۸۱۰ : اگر کسی عمداً و بدون داشتن عذر شرعی در ماه رمضان افطار کند و روزهاش را باطل کند، علاوه بر قضای آن، کفّاره نیز بر او واجب میشود و کفّاره روزۀ ماه رمضان سه چیز است که انسان مخیر است به‌طور معمول یکی از آنها را انجام دهد:
1- گرفتن دو ماه روزه به‌طوری که سی و یک روز آن پیدرپی باشد و اگر بقیۀ آن پیدرپی نباشد اشکال ندارد.
2- دادن شصت مُد و چارک طعام (هر چارکی ده سیر است) به شصت فقیر یا سیر کردن آنها.
3- آزاد کردن یک بنده در راه خدا (که فعلاً موضوعیتی ندارد).
مسئلۀ ۱۸۱۱ : کسی که میخواهد دو ماه روزۀ رمضان را بگیرد واجب است طوری شروع کند که پیش از گرفتن سی و یک روز به روزی که روزه در آن حرام است، مثلاً عید قربان برخورد نکند، همچنین نباید به روزی برخورد کند که روزۀ آن واجب معین باشد، مانند نذر معین، ولی اگر عذرهایی مانند حیض و نفاس یا سفری که در رفتن آن مجبور بوده و از اختیار او بیرون است فاصله شود، اشکال ندارد و باید بعد از برطرف شدن عذر بقیه را انجام دهد.
مسئلۀ ۱۸۱۲ : کسی که باید دو ماه پیدرپی روزه بگیرد، اگر در طول سی و یک روز، بدون عذر یک روز را روزه نگیرد یا وقتی شروع کند که در بین آن به روزی برسد که روزۀ آن واجب معین است، باید روزهها را از سر بگیرد.
مسئلۀ ۱۸۱۳ : کسی که میخواهد شصت فقیر را سیر کند، میتواند آنها را به یک باره یا در چند نوبت دعوت کند و نیز میتواند به هر کدام یک مُد طعام گندم، جو، خرما، برنج، ذرت و مانند اینها معادل تقریبی۷۵۰ گرم مواد خوراکی بدهد و در یک کفّاره جایز نیست به یک فقیر بیش از یک طعام داده شود و اگر توان پرداخت آن مقدار را هم نداشته باشد، هر چند فقیر را که میتواند سیر کند یا هر مقدار مواد خوراکی که میتواند بدهد و اگر به هیچ وجه توان ندارد استغفار کند و پس از آن هر وقت توانست بهتر است کفّاره را بدهد.
مسئلۀ ۱۸۱۴ : کسی که برای کفّاره یک روز باید شصت فقیر را سیر کند، اگر به شصت فقیر دسترسی ندارد، نمیتواند به یک فقیر بیش از یک مُد طعام بدهد یا یک فقیر را بیش از یک مرتبه سیر کند، ولی چنانچه اطمینان داشته باشد که فقیر آنها را به زن و فرزند خود میدهد یا آنان را سیر میکند، میتواند برای هر یک از نانخورهای فقیر اگرچه صغیر باشند، یک مُد طعام بدهد.
مسئلۀ ۱۸۱۵ : در مواردی که به علّت عذری چند روز روزه نگرفته است و باید برای هر روز یک مُد طعام به فقیر بدهد، میتواند کفّاره چند روز را به یک فقیر بدهد.
مسئلۀ ۱۸۱۶ : کسی که عمداً روزهاش را باطل کرده، پس از آن، چه بعدازظهر مسافرت کند و یا قبل از ظهر برای فرار از روزه سفر کند، کفّاره از او ساقط نمیشود، حتی اگر قبل از ظهر مسافرت برای او پیش آید، کفّاره از او ساقط نمیشود.
مسئلۀ ۱۸۱۷ : اگر کسی عمداً روزۀ خود را باطل کند و بعد از آن عذری مانند حیض، نفاس یا مرضی که برای روزهدار ضرر دارد پیش آید، بنا بر احتیاط واجب کفّاره از او ساقط نمیشود.
مسئلۀ ۱۸۱۸ : اگر انسان یقین داشته باشد که اوّل ماه رمضان است و عمداً روزهاش را باطل کند و بعداً معلوم شود که آخر ماه شعبان بوده، کفّاره ندارد، گرچه بهتر است کفّاره بدهد.
مسئلۀ ۱۸۱۹ : اگر کسی شک کند که آخر ماه رمضان است یا اول ماه شوّال و عمداً روزۀ خود را باطل کند و بعداً معلوم شود اول شوّال بوده، کفّاره بر او واجب نیست، گرچه بهتر است کفّاره بدهد.
مسئلۀ ۱۸۲۰ : اگر مرد روزهدار در ماه رمضان همسر روزهدار خود را وادار به جماع کند، واجب است هم کفّاره خودش را بدهد و هم کفّاره همسرش را، ولی اگر زن به جماع راضی باشد یا زن شوهرش را وادار به جماع کند و یا کاری که روزه را باطل میکند انجام دهد، کفّاره هر کس بر خودش واجب است.
مسئلۀ ۱۸۲۱ : اگر مرد همسر روزهدار خود را در ماه رمضان وادار به جماع کند و زن در اثنای جماع راضی گردد، دو کفّاره بر مرد و یک کفّاره بر زن واجب میشود، امّا اگر مرد روزهدار همسر روزهدار خودش را در ماه رمضان به کارهای دیگری که روزه را باطل میکند- غیر از جماع – وادار سازد کفّاره روزۀ زن بر هیچ کدام واجب نیست.
مسئلۀ ۱۸۲۲ : اگر مرد روزهدار در ماه رمضان با همسر روزهدار خود که خواب است جماع کند فقط یک کفّاره بر خودش واجب میشود، ولی روزۀ زن صحیح است و کفّاره نیز ندارد.
مسئلۀ ۱۸۲۳ : هیچ کس به علّت اینکه مسافر یا بیمار است و روزه نیست، حق ندارد همسر روزهدار خود را وادار به جماع سازد و اگر وادارکند، روزۀ زن صحیح است و کفّاره زن بنا بر احتیاط بر مرد واجب است، ولی بر خود مرد کفّاره واجب نیست.
مسئلۀ ۱۸۲۴ : جایز نیست انسانی که کفّاره بر عهدۀ اوست در بجای آوردن آن کوتاهی کند، گرچه فوراً نیز لازم نیست انجام دهد، ولی اگر کوتاهی کرد و چندین سال به تأخیر افتاد، چیزی بر آن افزوده نمیشود.
مسئلۀ ۱۸۲۵ : کسی که قضای روزۀ رمضان گرفته است اگر تا اذان ظهر آنرا باطل نکند، دیگر نمیتواند باطل کند و اگر بعدازظهر آنرا عمداً باطل کند باید به ده فقیر هر کدام یک مُد طعام یعنی حدود ۷۵۰ گرم گندم، جو، خرما، برنج یا ذرّت و مانند اینها بدهد و اگر نمیتواند باید بنا بر احتیاط واجب سه روز پیدرپی روزه بگیرد و خوب است به جای ده فقیر، شصت فقیر را اطعام کند.
مسئلۀ ۱۸۲۶ : کسی که نذر کرده روز معین را روزه بگیرد، واجب است مطابق نذر خود عمل کند و اگر عمداً افطار کند علیالظاهر کفّاره او مانند کفّاره رمضان است.
مسئلۀ ۱۸۲۷ : کسی که روزۀ اعتکاف گرفته است نمیتواند روزهاش را با جماع باطل کند و اگر عمداً با جماع باطل کند، کفّاره او مانند کفّاره ماه رمضان است و بنا بر احتیاط لازم، ترتیب را باید رعایت کند، ابتدا بنده را آزاد کند- چون اکنون مصداق ندارد، موضوعاً منتفی است- سپس دو ماه پیدرپی روزه بگیرد و در مرتبه سوم شصت فقیر را سیر کند یا به شصت فقیر، هر کدام ۷۵۰ گرم طعام دهد و اگر معتکف روزه را با مبطلات دیگری غیر از جماع باطل کند کفّاره ندارد، به جز استمناء که بهتر است کفّاره داده شود.