در مورد جایگاه نماز جماعت و اهمیت و فضیلت آن، روایات زیادی از رسول خدا و اهل‌بیت آن بزرگوار، وجود دارد و یکی از کارهای مورد تأیید شارع اسلام و رهبران الهی آن در تمامی واجبات به خصوص واجبات روزانه به ویژه نمازهای اقامه نماز جماعت اداست، مخصوصاً در نمازهای صبح و مغرب و عشا؛ و برای همسایگان مسجد و برای آنهایی که صدای اذان را میشنوند، سفارش اکید شده است. برای نمونه به یکی از روایات مرحوم محدّث نوری که در مستدرک الوسایل آورده است اشاره میشود:
ابوسعید خدری از پیامبر گرامی اسلام نقل میکند که فرمودند: جبرییل با هفتاد هزار فرشته پس از انجام فریضۀ ظهر نزد من آمد و گف: ای محمّد، خدایت به تو سلام میرساند و بر تو درود میفرستد و دو هدیه به تو اهدا فرموده است که قبل از تو به هیچ پیامبری اهدا نکرده است که عبارتند از:
1- نمازهای پنجگانه که به جماعت خوانده شود.
2- نماز وتر که سه رکعت است (همان نماز شفع و وتر).
رسول اکرم فرمود، از جبرییل سؤال کردم: در نماز جماعت برای امت من چه مقدار ثواب وجود دارد جبرییل گفت: اگر یک نفر به امام اقتدا کند، هر رکعت از نماز آنها ثواب صد و پنجاه رکعت نماز را دارد و اگر دو نفر اقتدا کنند، ثواب هر رکعت نمازشان معادل ششصد رکعت نماز است و به هر اندازه زیادتر شوند ثواب نمازهای آنها بیشتر و بیشتر میشود و هرگاه تعدادشان از ده نفر گذشت اگر تمام آب دریاها مُرکب و تمام شاخههای درختان قلم و تمام جنّ و انس و فرشتگان، نویسنده شوند، توان نوشتن ثواب یک رکعت از آن نماز جماعت را نخواهند داشت و در این زمینه روایات زیادی وارد شده است که علاقهمندان میتوانند به کتب مفصّل حدیثی و روایی مراجعه کنند.
مسئلۀ ۱۵۱۵ : حضور نیافتن در نماز جماعت به خاطر بیاعتنایی جایز نیست و نیز صحیح نیست که انسان بدون عذر موجه نماز جماعت را ترک کند.
مسئلۀ ۱۵۱۶ : هرگاه نماز جماعت دیرتر از اول وقت برپا شود، مستحب است مؤمنان صبر کنند و نماز خود را با جماعت بخوانند و نماز جماعت از نماز اول وقت فرادا یعنی نمازی که به تنهایی خوانده شود بهتر است، ولی از ظاهر «صحیحه زراره» استفاده میشود که نماز فرادا در اول وقت که همان وقت فضیلت است، از نماز جماعت در غیر وقت فضیلت بهتر است، همچنین نماز جماعت مختصر از نماز فرادایی که آنرا طول بدهند بهتر است.
مسئلۀ ۱۵۱۷ : هنگامی که نماز جماعت برپا میشود مستحب است کسانی که نمازشان را فرادا خواندهاند دوباره با جماعت بخوانند و اگر بعداً یقین پیدا کنند که نماز اول آنها باطل بوده، نماز دوم کفایت میکند.
مسئلۀ ۱۵۱۸ : اگر شخص، موقعی که مشغول خواندن نماز مستحبی است، جماعت برپا شود، چنانچه اطمینان ندارد که اگر نماز را تمام کند به جماعت به‌طور کامل برسد، مستحب است نماز مستحبی را رها کند و مشغول نماز جماعت شود بلکه اگر اطمینان نداشته باشد که به رکعت اول برسد، مستحب است همینگونه عمل کند.
مسئلۀ ۱۵۱۹ : اگر موقعی که مشغول نماز سه رکعتی یا چهار رکعتی است جماعت برپا شود، چنانچه به رکوع رکعت سوم نرفته است و اطمینان ندارد که اگر نماز را تمام کند به جماعت برسد، مستحب است نیت را به نماز مستحبی برگرداند و نماز را دو رکعتی تمام کند سپس خود را به نماز جماعت برساند.