مسئلۀ ۳۳۰۹ : زنی که شوهر او از دنیا رفته، باید به ترتیب زیر عدّه وفات نگاه دارد:
1- اگر باردار نباشد، واجب است چهار ماه و ده روز قمری عدّه نگاه دارد و از شوهر کردن خودداری کند، چه شوهر با وی نزدیکی کرده باشد، چه نکرده باشد، ازدواج دائم باشد یا موقّت، چه زن به سنّ بلوغ رسیده باشد، چه نرسیده باشد و حتّی اگر زن یائسه هم باشد واجب است همان عدّه را نگاه دارد.
2- اگر زن باردار باشد، واجب است تا زمان زایمان عدّه نگاه دارد متنها اگر قبل از چهار ماه و ده روز زایمان کند واجب است صبر کند تا این زمان تمام شود.
مسئلۀ ۳۳۱۰ : زن واجب است در زمان عدّه وفات از انجام کارهای زیر خودداری کند و آنرا حِداد گویند:
1- سرمه کشیدن.
2- لباس رنگارنگ پوشیدن، اگر زینت حساب شود.
3- آرایش و هر چیز دیگر که زینت حساب شود.
4- عطر زدن و حنا گذاشتن؛ ولی نظافت کردن بدن، شستن لباس، شانه کردن مو، گرفتن ناخن، رفتن به حمام، نشستن و سکونت در منزلی که تزیین شده و نیز تزیین اولاد و بچّهها مانعی ندارد.
مسئلۀ ۳۳۱۱ : اگر زن عمداً یا به خاطر فراموشی و یا ندانستن مسئله، در تمام یا قسمتی از عدّه وفات، بعضی یا همۀ محرماتی را که در مسئلۀ پیش گفته شد، مرتکب شده و حداد را رعایت نکند، مرتکب گناه شده است، ولی عدّه او به هم نمیخورد و لازم نیست عدّه را دوباره از سر بگیرد زیرا ترک آن محرمات شرط صحت عدّه نیست بلکه تکلیفی جداگانه است.
مسئلۀ ۳۳۱۲ : زنی که در زمان عدّه وفات به سر میبرد، جایز است از خانه بیرون رود و برای رفع نیازهای خود رفت و آمد کند مخصوصاً اگر آن کارها ضروری باشد و یا رفتنش برای عیادت مریض، صله ارحام، انجام حجّ، تشییع جنازه و زیارت قبر شوهرش باشد، لیکن احتیاط آنست که شب در همان خانه بخوابد که در زمان حیات همسرش در آن زندگی میکرده است.
مسئلۀ ۳۳۱۳ : ابتدای عدّه وفات از همان زمانی است که زن از مرگ شوهر مطّلع میشود.
مسئلۀ ۳۳۱۴ : اگر شوهر زنی در جبهه جنگ یا در منطقهای، به عللی مفقود الاثر شده باشد طوری که از او خبری نشود به‌طور کلّی سه حالت دارد:
1- زن یقین کند شوهرش از دنیا رفته است که مطمئنّاً در این صورت واجب است از زمانی که یقین پیدا کرده، عدّه وفات نگاه دارد و پس از آن میتواند ازدواج کند.
2- یقین کند شوهرش زنده است اگرچه جایش را نداند که در این صورت هم باید صبر کند و مخارج زندگی را از اموال شوهر بردارد و اگر ندارد از صدقات و بیت المال تأمین شود.
3- نداند که شوهرش زنده است، در این صورت اگر شوهر مالی داشته باشد که بردارد و مصرف کند یا پدر و جدّ پدری و یا وکیل شوهر، چه از مال شوهر یا از محل دیگر مخارجش را تأمین کنند، باید صبر کند و اگر آنان مخارج او را تأمین نکنند حاکم شرع باید آنان را وادار کند که مخارج زن را تأمین کنند و اگر به هیچ وجه مخارج زن تأمین نمیشود، زن حق دارد به حاکم شرع جامع شرایط رجوع کند و او دستور خواهد داد که زن از زمان مراجعه به وی چهار سال صبر کند و در این مدّت با هر وسیله ممکن دربارۀ شوهر او تحقیق و بررسی به عمل میآورد، اگر ثابت شود زنده است باید زن صبر کند و اگر ثابت نشد که زنده است، حاکم شرع به پدر یا جدّ پدری یا وکیل شوهر دستور میدهد که زن را طلاق دهند و اگر هیچ کدام از آنها موجود نیستند، خود حاکم شرع او را طلاق میدهد و بعد از طلاق مقدار چهار ماه و ده روز- به اندازه عدّه وفات- عده نگاه میدارد و بعد از اتمام عدّه میتواند شوهر کند. چنانچه شوهر اوّل پس از ازدواج دوّم زن یا پس از تمام شدن عدّه او- اگرچه قبل از شوهر کردن وی باشد- پیدا شود، هیچ حقّی بر زن ندارد و در صورت عدم ازدواج زن، اگر شوهر بخواهد با او ازدواج کند، عقد مجدد میخواهد، ولی اگر شوهر در بین مقدار عدّه پیدا شود، حق دارد به او رجوع کند، چه بعد از گذشتن مقدار عدّه طلاق و قبل از پایان یافتن عدّه وفات پیدا شود یا اینکه قبل از گذشتن حتی مقداری از عده طلاق پیدا شود، بلکه در این صورت به طریق اولی حق دارد رجوع کند.
مسئلۀ ۳۳۱۵ : ظاهر آنست، این عدّه اگرچه به مقدار عدّه وفات است ولیکن عدّه طلاق است و طلاق رجعی است بنابراین نفقه او بر شوهر واجب است و اگر زن از دنیا برود و بالعکس، هر دو از هم ارث میبرند و پس از طلاق بر زن حِداد واجب نیست.
مسئلۀ ۳۳۱۶ : اگر زنی که شوهرش سفر کرده است، یقین به مرگ شوهر پیدا کند و عدّه وفات نگاه دارد و پس از تمام شدن عدّه شوهر کند و پس از آن همسر اول از سفر بازگردد، زن باید از شوهر دوم جدا شود و به شوهر اول حلال است، منتها اگر شوهر دوم با او نزدیکی کرده باشد، باید پس از جدا شدن به مقدار عدّه طلاق صبر کند و شوهر اول هم با او نزدیکی نکند تا وضعیت زن از جهت بارداری و غیره مشخّص شود و شوهر دوّم هم باید مهری مطابق مهر زنان مانند او، به او بدهد و اگر بین مهر المثل و مهریکه معین کردهاند، تفاوت باشد، در مقدار تفاوت با هم مصالحه کنند و زن در مدّت عدّه مخارجی از شوهر دوّم طلب ندارد، زیرا عدّه طلاق رِجعی نیست و حرام ابدی است چون با زن شوهردار نزدیکی صورت گرفته است.
مسئلۀ ۳۳۱۷ : اگر زنی یقین کند شوهرش از دنیا رفته است و بعد از تمام شدن عدّه وفات، شوهر کند و بعد معلوم شود شوهر او در آن هنگام نمرده بود بلکه بعد از آن مرده است، واجب است از شوهر دوّم جدا شود و در صورتی که آبستن است به مقدار عدّه طلاق- طبعاً تا زمان وضع حمل- برای شوهر دوم عدّه نگهدارد و بعد از وضع حمل برای شوهر اول عدّه وفات نگاه دارد ولی اگر آبستن نباشد، ابتدا برای شوهر اولی عدّه وفات و بعد برای شوهر دوّم- اگر با او نزدیکی کرده باشد- عدّه طلاق نگاه دارد و در هر دو صورت شوهر دوم دیگر نمیتواند با آن زن ازدواج کند و اگر با زن نزدیکی نکرده باشد زن فقط برای شوهر اول عدّه وفات نگهدارد و پس از سپری شدن زمان عدّه وفات- چون دخولی صورت نگرفته- میتواند با شوهر دوم ازدواج کند.