مسئلۀ ۳۸۲۷ : سر بریدن حیوان دارای شرایط زیر است:
1- کسی که حیوان را سر میبرد چه زن باشد و چه مرد باید مسلمان باشد، ناصبی- کسی که اهل‌بیت رسول خدا را دشمن میدارد – نباشد. بچّه مسلمان که خوب و بد را تشخیص میدهد و کیفیت سر بریدن را میداند، جایز است سر حیوان را ببرد.
2- سر حیوان را با چیزی ببرد که از جنس آهن باشد، ولی اگر جنس آهن پیدا نشود و طوری باشد که اگر سر حیوان را نبرند میمیرد، در این صورت با هر وسیله تیزی که چهار رگ را ببرد و سر را از بدن جدا کند مانند شیشه تیز یا سنگ تیز، جایز است سر حیوان را ببرند.
3- موقع سر بریدن، صورت، دست، پا و شکم حیوان رو به قبله باشد، ولی ذبح کننده لازم نیست رو به قبله باشد اگرچه بهتر است. کسی که حیوان را سر میبرد باید با عمد و علم و توجّه حیوان را رو به قبله کند و اگر عمداً این کار را نکند حیوان حرام میشود و خوردن آن جایز نبوده و گوشت آن نجس است، ولی اگر قبله را فراموش کند یا در تشخیص آن اشتباه کند یا جهت قبله را نداند و نتواند سؤال کند و یا جاهل به مسئله باشد یا اینکه نتواند حیوان را رو به قبله کند، مثلاً حیوان در چاه باشد، در تمامی این موارد هر طور ذبح کند، اشکال ندارد.
4- وقتی که میخواهد سر حیوان را ببرد یا کارد به گلویش بگذارد باید به نیت سر بریدن، نام خدا را به زبان جاری سازد و همین اندازه که بگوید بسماللّه، کفایت میکند و اگر بدون قصد بریدن نام خدا را بر زبان بیاورد آن حیوان حلال نمیشود و گوشتش حرام است، ولی اگر فراموش کند و نام خدا را بر زبان نیاورد اشکال ندارد، ولی بهتر است هر وقت یادش آمد بگوید: «بِسْمِ اللَّهِ عَلَی أَوَّلِهِ وَ آخِرِهِ».
5- حیوان پس از سر بریدن حرکتی بکند، اگرچه مثلاً چشم یا دم خود را تکان دهد یا پای خود را بر زمین زند که معلوم شود زنده است، در این صورت نیازی به خروج خون به صورت متعادل نیست اگرچه خون خارج نشود و یا اگر خارج شود به صورت ثقیل و قطره قطره خارج شود. با علم به حیات حیوان از طریق حرکت دادن پا و دم و چشم، تذکیه تحقق مییابد. اگر حرکت نکند ولی خون به صورت متعادل خارج شود ظاهر آنست که کفایت میکند اگرچه احتیاط آنست که حرکت صورت گیرد. این علامت در صورتیاست که علم به زنده بودن حیوان نداشته باشد، ولی در صورت علم به زنده بودن حیوان از طریق خروج خون به صورت معتدل، هیچ اشکالی ندارد.
6- بنابراحتیاط واجب قبل از بیرون آمدن روح، عمداً سر حیوان را از بدن جدا نسازند و نیز رگ سفیدی که از مهرههای گردن تا دم حیوان ادامه دارد و به آن نخاع و مغز حرام میگویند را قطع نکنند و همچنین قبل از بیرون آمدن روح، پوست حیوان را از بدن جدا نسازند.
مسئلۀ ۳۸۲۸ : برای خوابانیدن حیوان در حال ذبح کیفیت خاصی ذکر نشده و معتبر نیست و فرقی نمیکند حیوان را به جانب راست بخوابانند یا چپ و در هر صورت جلوی بدن حیوان، همان طور که گذشت باید رو به قبله باشد.
مسئلۀ ۳۸۲۹ : گفتن «بِسْمِ اللَّهِ» به وسیلۀ شخص دیگر غیر از ذابح یا ضبط صوت و امثال آن کفایت نمیکند.
مسئلۀ ۳۸۳۰ : لازم نیست ذبح کننده با اختیار ذبح کند، بلکه اگر با رعایت تمام شرایط شرعی حیوان را ذبح کند، اگرچه با اکراه باشد، پاک و حلال است. در ذکر نام آنچه که لازم است اینکه بِسْمِ اللَّهِ به قصد ذبح گفته شود اگرچه اعتقاد گوینده بر لزوم و وجوب آن نباشد، بنابراین اگر ذابح معتقد باشد گفتن بِسْمِ اللَّهِ موقع ذبح مستحب است و واجب نیست و در عین حال به قصد ذبح بگوید و حیوان را سر ببرد کفایت میکند.
مسئلۀ ۳۸۳۱ : فولاد از جنس آهن است و استیل نیز همین طور، بنابراین سر بریدن حیوان با آنها اشکال ندارد، ولی اگر چیزهایی باشد که آهن به شمار نروند و به خاطر مسامحه و جهالت به آنها آهن گفته شود، سر بریدن با آنها در غیر حال ضرورت، صحیح نیست.
مسئلۀ ۳۸۳۲ : سر بریدن با ماشینها و دستگاههای برقی که اخیراً متداول شده که در فاصلۀ کوتاه چند هزار مرغ یا گوسفند را سر میبرد، اگر تمام شرایط شرعی، مانند رو به قبله بودن، بسْم اللّه گفتن، مسلمان بودن کسی که دگمه دستگاه را فشار میدهد، از طرف جلو بریدن و از آهن بودن وسیله سر بریدن، رعایت شود، جایز است و لازم نیست برای هر کدام یک بِسْمِ اللَّهِ بگوید، بلکه اگر وقتی که دگمه را فشار میدهد و با گفتن بِسْمِ اللَّهِ، ذبح چند حیوان را قصد کند و بِسْمِ اللَّهِ را به قصد آنها بگوید، همۀ آنها تذکیه شده و حلال میشود، مشروط بر آنکه عرفاً ذبح همۀ آنها در یک زمان باشد ولی اگر به تدریج و با فاصله ذبح شوند، برای هر کدام یک بِسْمِ اللَّهِ بگویند.
مسئلۀ ۳۸۳۳ : اگر حیوان را به وسیلۀ دستگاه یا هر چیز دیگری قبل از ذبح بیحس کنند اگر به‌طور کامل نباشد و مانع خروج خون در حد متعارف از حیوان پس از ذبح نشود، مانعی ندارد و در غیر حال ناچاری و ضرورت، باید از وارد کردن ضربه گیج کننده بر سر حیوان قبل از سر بریدن در صورتی که موجب اذیت حیوان باشد، خودداری شود و در هر صورت موجب حرام شدن گوشت حیوان نمیشود.
مسئلۀ ۳۸۳۴ : گوشتهایی که در بازار مسلمین به فروش میرسند و ذبح آنها به‌طور معمول به وسیلۀ مسلمان صورت میگیرد حلال و پاک است و تحقیق و سؤال لازم نیست و بلکه مستحب هم نبوده و مکروه است. اما گوشتها و مرغهای سر بریدهای که از کشورهای غیر اسلامی وارد میشود، تنها در صورتی حلال و پاک خواهد بود که ثابت شود ذبح به وسیلۀ مسلمان انجام گرفته است.
مسئلۀ ۳۸۳۵ : ملاک در کشور اسلامی بودن و نبودن اکثریت مسلمان در آنست. اگر حکومت اسلامی نباشد، ولی اکثریت مسلمان باشد، محکوم به اسلامیت است طوریکه در نزد عرف، کشور را به ایشان نسبت دهند و در مواردی که نسبت مساوی باشد، حکم کشور اسلامی بر آن مترتب نیست.
مسئلۀ ۳۸۳۶ : اگر حیوان سرکش شود و انسان نتواند آنرا مطابق دستور شرع اسلام ذبح یا نحر کند و یا مثلاً حیوان در چاه بیفتد و احتمال دهد آن حیوان در چاه بمیرد و کشتن آن مطابق دستور شرع ممکن نباشد، اگر با چیز برندهای مانند نیزه، شمشیر و چاقو به بدن حیوان بزنند و در اثر زخم حیوان جان دهد، حلال میشود، اگرچه ذبح در غیر شتر، نحر در شتر و رو به قبله بودن رعایت نشده باشد ولی شرایط دیگر مانند بِسْمِ اللَّهِ گفتن، مسلمان بودن ذابح و ناحر و دیگر شرایطی که ممکن است فراهم گردد و برای سر بریدن حیوان شرعاً لازم است، باید مراعات شود.