نبوت و امامت دو اصل مهم از اصول اعتقادات اسلامی و دو نعمت بزرگ از نعمتهای الهی است که خداوند بر بندگان منّت نهاده و در مسیر کمال و تربیت انسان، به عنوان اسوه در اختیار او قرار داده است.
نبوت و امامت تنها نعمتی برای بشریت و ساختن و تکامل نوع انسان نیست، بلکه دو نعمت بزرگ الهی برای کل نظام وجود و هستی است. طبق تعالیم دینی و نصوص برهانی، انبیای الهی، اولیای خداوند و ملائکه اللّه، وسایط فیض ربوبی، مجرای نزول برکات الهی برای دیگران و راههای معارف الهی به شمار میروند. اگر آنها- انبیاء و اولیای خدا- نبودند، راه معرفت و شناخت خداوند به روی بشریت بسته میماند، آنان نقشی عظیم در استقرار خداپرستی، توحید، عدالت، نشر فضائل اخلاقی و انسانی و ارزشهای الهی و تمدّن بشری داشتهاند. اگر آنان نبودند یقیناً از علم و فضیلت خبری نبود و جاهلیت ریشهدار، اجازۀ رشد فکری و عقلی و شکوفایی امور معنوی را نمیداد و بشریت از همۀ معارف بلند الهی، فلسفی و عقلی محروم میشد. هر کدام از این بزرگواران در هر مقطع از تاریخ، در دوران حیات پر برکت خود پرچمدار هدایت و نمونه کامل انسانیت و الگوی فضیلت، کرامت و تعالی انسان و مظهر اتمّ اسماء الهی و اسوه کامل بشریت در ابعاد گوناگون بودهاند؛ بنابراین لازم است مسلمانان در ارتباط با جایگاهی که انبیاء و اولیای الهی دارند، اولاً معارف و سخنان ایشان را دست نخورده و به زبان روز تبیین کنند و در اختیار تشنگان معرفت و حقایق الهی قرار دهند و ثانیاً سجایای اخلاقی و فضائل عالی انسانی و معنوی آنها را شناخته و نسبت به آنها آگاهی لازم را کسب کنند، هم خود یاد بگیرند و هم به نسلهای بعد بیاموزند و ثالثاً راه و روش و خط مشی فکری و عملی ایشان، از همه جهات روابط فردی، اجتماعی و سیاسی، به عنوان عالیترین و مطمئنترین روش فهم اسلام و معارف قرآنی و طبیعیترین و معقولترین الگو برای عینیت بخشیدن به اسلام و جامعه متّکی به ارزشهای الهی قرار گیرد؛ رابعاً با الگو قرار دادن آنان راه را برای جلب و جذب انسانهای سلیم الفطره و دردمند ولی دور مانده از اصل خویش، فراهم کرده و شرایط را برای هدایت و ارشاد آنان آماده کنند و با این شناختِ وظیفه و رعایتِ حقوق اولیای الهی، امکان تحقق مفاد حدیث ثقلین که فرموده رسول گرامی اسلام است به وجود میآید و انسان با پیروی از قرآن کریم و الگو قرار دادن سیره انبیای الهی و امامان معصوم به‌طور دائم از ضلالت و گمراهی مصون خواهد ماند.
ناگفته نماند، حقوق اولیای خدا منحصر به این موارد نیست و از آنجا که حقوق این بزرگواران از شئون حقوقی ربوبی است، دامنهای وسیع و گسترده دارد که به بعضی از آنها قرآن کریم اشاره کرده و بعضی دیگر را نیز روایات اسلامی برشمرده است و علاقهمندان میتوانند به کتابهای مفصل و از جمله رساله گرانسنگ حقوق از امام چهارم امام سجّاد مراجعه بفرمایند.