مسئلۀ ۲۰۱۵ : اگر در اول سال قبل از آنکه سودی به دست آورد، از سرمایه یا غیر آن خرج کند و قبل از پایان سال سودی به دست آورد، در صورتی که بدون جبران آن نتواند با آن سرمایه کار کند یا در عُسر و حرج قرار گیرد یا مصرف کردن و یا جبران آن عرفاً مؤونه حساب میشود یا اگر جبران نکند، عنوان سود، فائده و استفاده، صدق نمیکند، در همۀ این موارد میتواند آنرا از منافع سال جبران کند و اگر هیچ کدام از اینها صدق نکند، از منافع سال نمیتوان مخارج را جبران کرد، ولی اگر بعد از سود کردن خسارتی بر سرمایه وارد شود، میتواند آنرا منافع سال جبران کند.
مسئلۀ ۲۰۱۶ : اگر مقداری از سرمایه مخمّس تلف شود واز باقی مانده آن سودی حاصل شود که از مخارج سالیانهاش زیاد بیاید، اقوی آنست که مقداری را که از سرمایه تلف شده، از منافع بردارد و همچنین است اگر یک سرمایه که در مسیر تجارت قرار گرفته است یک وقت خسارت دیده و وقت دیگر سود کرده باشد جایز است با منافع آن خسارت قبلی را جبران کنند.
مسئلۀ ۲۰۱۷ : اگر غیر از سرمایه چیز دیگری از دارایی او از بین برود، در صورتی که در همان سال در زندگی به آن احتیاج داشته باشد، میتواند از سودی که به دست میآورد آنرا تهیه و جبران کند، ولی اگر در همان سال در زندگی به آن چیز احتیاج نداشته باشد، نمیتواند در بین سال از منافع کسب آنرا تهیه کند، مگر آنکه بدون محاسبه و جبران آن عرفاً عنوان منفعت، سود و استفاده صدق نکند و نگویند در این سال سود کرده است و یا اگر محاسبه نکند در عُسر و حرج قرار میگیرد.
مسئلۀ ۲۰۱۸ : کسی که چند محلّ کسب و منبع درآمد داشته باشد، ظاهراً میتواند پس از به دست آوردن سود، هرگونه زیانی که به سرمایهاش وارد میشود را از سود آن جبران و کسر کند، خواه هر رشته از کسب او دارای دخل و خرج جداگانه و صندوق مستقل باشد یا نباشد، هر چند در صورت اوّل احتیاط آنست که زیان وارد بر سرمایه یک رشته را از سود رشته دیگر کسر نکند.
مسئلۀ ۲۰۱۹ : اگر در اثر به دست آوردن سود خسارتی بر مغازه و یا دفتر کار تجاری وارد شود که نیاز به تعمیر پیدا کند، در صورتی که معمولی بوده و از حدّ متعارف زاید نباشد، میتواند مخارج تعمیر را از سود سالیانه کسر کند و در این جهت میان تعمیر اصل محل کار و تعمیر برای زیبایی، فرقی نمیکند.
مسئلۀ ۲۰۲۰ : آباد کردن زمینهای موات چنانچه برای تجارت یا بهره بردن از کشت و زرع آن باشد جزء سرمایه به حساب میآید، ولی اگر برای تفریح و استراحت شخصی خود و فرزندانش در حدّ نیاز عرفی باشد و قصد تجارت و کسب نداشته باشد، جزء سرمایه به حساب نمیآید و در صورتی که عرفاً جزء شأن او باشد جزء مخارج سالیانه است.
مسئلۀ ۲۰۲۱ : اگر تاجر یا کاسب یا کشاورز، از درآمد سالیانهاش وسیله نقلیهای بخرد یکی از سه حالت را دارد:
1- اگر برای استفاده در کسب و کار خریده باشد باید خمس آنرا بپردازد.
2- اگر برای استفاده خانوادگی و برآوردن نیاز شخصی خریده، خمس آن واجب نیست.
3- اگر برای هر دو خریده، هر کدام بیشتر باشد ملاک است و چنانچه تقریباً مساوی باشند، احتیاطاً نصف آنرا جزء سرمایه حساب کند و خمس آنرا بدهد.
مسئلۀ ۲۰۲۲ : کسی که مقداری از درآمد خود را به تدریج برای تعمیر مغازه، آباد کردن زمین موات، احداث باغ یا خرید ماشین مسافربری صرف کرده، چنانچه قصد کسب سود و توسعه سرمایهگذاری و جذب درآمد بیشتر باشد، باید در آخر سال خمس آنرا بپردازد و اگر اصل زمین آباد شده هم افزایش قیمت پیدا کرده باشد باید آخر سال، خمس آنرا بدهد، ولی اگر قصد فروش مثلاً زمین را ندارد و میخواهد آنرا داشته باشد چنانچه یک بار خمس آنرا بدهد، سالهای بعد تا زمانی که آنرا نفروخته، خمس واجب نمیشود.
مسئلۀ ۲۰۲۳ : اگر درخت بید و چنار و مانند اینها را برای تجارت بکارد و خمس نهال را داده باشد، سالی که موقع فروش آنهاست اگرچه آنها را نفروشد، باید خمس آنها را پس از کسر مخارج سالیانه پرداخت کند، ولی اگر مثلاً از شاخههای آنها که هر ساله بریده میشود، سودی ببرد و به تنهایی یا با سودهای دیگر کسب از مخارج سالیانهاش زیاد بیاید، باید خمس آنرا بدهد.
مسئلۀ ۲۰۲۴ : اگر بچّه نابالغ سرمایهای داشته باشد که از آن سودی به دست میآید، بنا بر احتیاط واجب بعد از آنکه بالغ شد باید خمس آنرا بپردازد.