سؤال: به نام خدا باسلام؛ اینجانب مدتی است مشغول به خرید و فروش سهام به صورت آنلاین در بورس تهران هستم. چند سوال در رابطه با این موضوع داشتم: ۱- احکام فقهی خرید و فروش سهام را از کجا می توان فرا گرفت؟ آیا کتاب و یا مرجعی در این باب وجود دارد؟ ۲- یک سهم در بورس به دو صورت سود می رساند: الف) سودی که در سال شرکتی که سهام آن را خریده ایم از محل درامد خود بین سهام داران پخش میکند ب) سودی که از ما به التفاوت ارزش سهم خریداری شده موقع فروش بدست می آید. هدف من در خرید و فروش سهام هم مورد اول است هم دوم یعنی سعی می کنم نمودار روزانه قیمت سهم هر شرکت را بررسی کنم با استفاده از فرمول های ریاضی هر گاه به این نتیجه رسیدم سهم میخواهد گران شود میخرم و هر وقت احساس کردم سهم به نهایت ارزش خود رسیده می فروشم. آیا این کار من مشکل شرعی دارد یا خیر؟ ۳- اگر اخباری برسد مثلا عده ای خبر دار شوند که سهمی میخواهد گران شود و من هم بخرم و کسب سود کنم آیا مشکل شرعی دارد؟ ۴- من وام ۱۰ میلیونی گرفته ام که ماهیانه قسط آن را میدهم. با این وام ۸ماه برای خودرو ثبت نام کرده بودم(کل مبلغ وام را) که بعد از ۸ماه انصراف دادم و یک میلیون و ۴۰۰ سود گرفتم. پول سود را خرج کردم و ۱۰تومان وام را وارد بورس کرده ام. سال خمسی من قبل از انصرافم از خرید خودرو بوده است و سال خمسی بعدی هم هنوز فرانرسیده از قسط های وام هم هنوز یک سال و چند ماه باقی ماند است. وضعیت خمس این مال چیست؟ ۵- حکم خرید و فروش سهام در بازار بورس کشورهای دیگر به همان روش ذکر شده در موارد قبل چیست؟

پاسخ:
با سلام و تحیت؛
پاسخ سؤال اول: خرید و فروش سهام مانند دیگر معاملات است. گاهی معامله روی عین واقع می شود و گاهی روی سهم که در این جهت فرقی نمی کند و فقها این موضوع را در باب خرید و فروش بحث کرده اند.
پاسخ سؤال دوم: فرض سؤال اشکال شرعی ندارد.
پاسخ سؤال سوم: در صورتی که از کانال های غیراخلاقی مثل رانت و امثال آن استفاده نشده باشد، اشکالی ندارد.
پاسخ سؤال چهارم: مبلغ مندرج در سؤال جزو سرمایه شده و اگر به صورت سالانه سود به آن تعلق بگیرد، خمس آن را در سال خمسی محاسبه می کنند اما اگر سود موردی داشته باشد، هر موقع سود به دست آمد، خمسش باید داده شود.
پاسخ سؤال پنجم: درآمدش حلال بوده و احکام معاملات مشروع بر آن جاری است مگر اینکه قانوناً ممنوع باشد.
