کیفیت خطبه‏های نماز جمعه

مسئلۀ ۱۶۲۶ :    واجب است که خطیب جمعه پیش از شروع نماز دو خطبه را با کیفیت زیر ایراد کند:
واجب است هر یک از خطبه‏ها مشتمل بر حمد و ثنای خداوند متعال و بنا بر احتیاط واجب صلوات بر پیامبر عظیم الشّأن اسلام‏ و اهل‌بیت او  و موعظه و دعوت مردم به تقوا و پرهیزگاری و نیز یک سورۀ کامل قرآن باشد و خطبۀ دوم مشتمل بر حمد و ثنای خداوند و صلوات بر پیامبر بزرگوار اسلام‏ و امامان معصوم همراه با نام مقدس ایشان و طلب آمرزش برای مؤمنان باشد و احتیاطاً یک سورۀ کوچک کامل هم بخواند.
مسئلۀ ۱۶۲۷ :    حمد و ثنای خداوند سبحان و صلوات بر پیامبر و آل پیامبر بنا بر احتیاط باید به عربی صحیح گفته شود، ولی دعوت به تقوا، موعظه، تذکرات و بیان مسائل سیاسی و اجتماعی روز به زبان حاضرین مانعی ندارد و اگر مستمعین اهل زبانهای مختلف باشند، خوب است امام جمعه به ‏اندازۀ قدرت با همۀ آن زبانها صحبت کند، گرچه مستلزم استفاده از ابزار و امکانات روز باشد.
مسئلۀ ۱۶۲۸ :    بنا بر احتیاط واجب خطیب جمعه باید در ابتدا حمد و ثنای خدا کند و سپس بر پیامبر و آل پیامبر صلوات فرستد و بعد از آن موعظه کرده و مردم را دعوت به تقوا و پرهیزکاری کند و در پایان یک سورۀ کامل کوچک بخواند و لازم است این ترتیب را در هر دو خطبه رعایت کند.
مسئلۀ ۱۶۲۹ :    خطیب جمعه واجب است دو خطبه را قبل از نماز بخواند و اگر نماز را اول بخواند و سپس خطبه‏ها را ایراد کند، نماز باطل است.
مسئلۀ ۱۶۳۰ :    واجب است خطبه‏های نماز جمعه را شخص امام جمعه در حال ایستاده و با صدای رسا بخواند و مناسب است طوری بلند بخواند که همۀ حاضران صدای ‏او را بشنوند یا از طریق دستگاههای صوتی یا هر وسیلۀ ممکن صدا به گوش دیگران برسد و واجب است بین دو خطبه کمی بنشیند و بعد شروع به خواندن خطبۀ دوم کند.
مسئلۀ ۱۶۳۱ :    بنا بر احتیاط واجب امام جمعه هنگام خواندن دو خطبه با وضو باشد.
مسئلۀ ۱۶۳۲ :    مستحب است که امام جمعه هنگام خواندن دو خطبه عمامه بر سر داشته باشد و به عصا یا اسلحه تکیه کند و هنگام اذان بر روی منبر بنشیند و قبل از شروع خطبه‏ها به حاضران سلام کند و بر مستمعین واجب کفایی است که جواب سلام او را بدهند.
مسئلۀ ۱۶۳۳ :    بنا بر احتیاط واجب حاضران باید به خطبه‏های خطیب جمعه گوش کرده و کاملاً سکوت را رعایت کنند و از خواندن نماز مستحبی بپرهیزند و به طرف خطیب بنشینند و مانند نماز رو به قبله باشند و به راست و چپ و به پشت سر خود نگاه نکنند، ولی پس از اتمام خطبه‏ها صحبت کردن و جابه‎جا شدن و نگاه به چپ و راست و پشت سر و مانند اینها، ظاهر مانعی ندارد.
مسئلۀ ۱۶۳۴ :    اگر نمازگزاران جمعه اموری را که در مسئلۀ قبل گفته شود رعایت نکنند خلاف احتیاط عمل کرده‏اند، ولی نماز آنان باطل نیست.
مسئلۀ ۱۶۳۵ :    شعارها، تذکرها و تکبیرها که در وسط خطبه‏ها گفته می‏شود، گرچه خلاف احتیاط است، ولی نماز جمعه را باطل نمی‏کند.
مسئلۀ ۱۶۳۶ :    تمام شرایطی که در امام جماعت شرط یا رعایت آنها مستحب است، در امام جمعه نیز رعایت آنها مستحب است، بنابراین امام جمعه لازم است مرد، بالغ، عادل، عاقل و حلال‎زاده باشد و توانایی خواندن خطبه‏ها و نماز را در حال ایستاده داشته باشد و بنا بر احتیاط واجب بیماری خوره و پیسی نداشته و حد شرعی نیز نخورده باشد و نیز امام جمعه در عصر غیبت کبری یا باید خودش مجتهد باشد یا از طرف مجتهد عادل و واجد شرایط منصوب شده باشد و اگر مجتهد جامع شرایط متعدد باشند، از طرف مجتهدی که متصدّی زعامت امّت و ولایت امر مسلمین است منصوب شود، در صورتی که امام جمعه شرایط مذکور را نداشته باشد، حضور در نماز جمعۀ او صحیح نیست و نماز خواندن پشت سر او باطل است.
مسئلۀ ۱۶۳۷ :    امام جمعه شایسته است مردی مخلص، متخلّق به اخلاق الهی، مهذّب، شجاع، صریح، با قاطعیت، موقّر، فصیح، بلیغ و نیز مطّلع به اوضاع سیاسی، اجتماعی‏و اقتصادی دنیای اسلام و مصالح مسلمین باشد و در خطبه‏های نماز جمعه به مسائل اعتقادی، اجتماعی و سیاسی اسلام بپردازد و نیازمندیهای مادی و معنوی‏امّت اسلام را گوشزد کند و در رشد و اعتلای فکری و فرهنگی و درک مسائل سیاسی جامعه از طریق ایراد خطبه‏های زیبا و پر معنا تلاش لازم را به عمل آورد و با تجزیه و تحلیل و استدلال و استناد به متون دینی و اسلامی و مبانی علمی، مردم را روشن و بیدار کند؛ و باید روشهای اخلاقی و نحوۀ برخورد مردم با یکدیگر و نیز با دیگر ملل و فرهنگها و گروه‏ها را به آنان بیاموزد و راههای مبارزه با دشمنان و سلطه‎جویان را به‌طور واضح و شفّاف برای آنان مشخّص کند و در عین حال از مطالب سست و بی‎پایه و سخنان نامستند و تکراری و حرفهای بی‎اساس، فتنه انگیز، طولانی و خسته کننده بپرهیزد. نماز جمعه مانند حج از اعمال سیاسی عبادی، فرهنگی و اجتماعی است، بنابراین باید جهات معنوی و قُربی آن طوری به هم بیامیزد که از این جایگاه عظیم اسلامی به‌طور اکمل به سود استقلال، اعتماد ملّی و عظمت اسلام و امّت اسلامی استفاده شود. با شخصیت دادن به مردم از طریق گفتار و رفتار امام جمعه نتیجۀ مناسب به دست خواهد آمد. اسلام دینی است که سیاستش عین عبادت و عبادتش عین سیاست است و در تمامی عرصه‏ها سخن برای گفتن دارد و دینی با نگاه ژرف و عمیق به همۀ ابعاد زندگی مسلمانان است.
کسانی که از مطرح کردن مسائل سیاسی، اجتماعی و اقتصادی اسلام پرهیز می‏کنند، یا اسلام را نشناخته‏اند و یا اینکه تحت القائات شیطانی دشمنان قرار گرفته‏اند تا مردم را از توان و قدرت حاکمیت اسلام و نظام قدرتمند اسلامی بی‎اطلاع نگاه دارند و به تدریج به سرنوشت خود و دنیای اسلام بی‎تفاوت کنند و در نتیجه همواره وابسته به بیگانگان و قدرتهای بزرگ باشند، در ضمن تذکر این نکته نیز به خطیب جمعه لازم است که او باید کاملاً مراقب باشد که سخنان وی از جایگاه رفیع نماز جمعه، به ‎نام نظام و اسلام تمام شده و به حساب حکومت اسلامی گذاشته می‏شود و هر اندازه سخنان او شفّاف، مستند باشد، به همان‏ اندازه نیز نسل متفکر، اندیشمند و جوان به او روی خواهند آورد و از او و جایگاه بلند نمازش استقبال خواهند کرد، اما اگر خطبه‏های نماز سست، بی‎اساس و غیر مستند باشد به همان‏ اندازه موجب وهن اسلام و حکومت دینی و بی‎اعتمادی نسل جوان و فکور به امامت جمعه و انقلاب و روحانیت خواهد بود لذا بر خطیب جمعه فرض و واجب است از همه بیشتر خود به آنچه می‏گوید عمل کند و سعی کند بین گفتار و رفتارش کوچک‏ترین تضادّی نباشد چون پیوسته مردم با چشمانی ‏تیزبین اعمال و رفتار او را زیر نظردارند و با سخنان غیر کارشناسانه، ناخواسته منویات دشمن اسلام را به ذهن و افکار جوانان القا نکند.