خون نفاس خونی است که همراه با بیرون آمدن اولین جزء نوزاد از رحم مادر خارج میشود، زنان را در این حالت «نَفسا» مینامند. کمترین زمانی که زنان این خون را میبینند چند لحظه و بیشترین آن ده روز است.
مسئلۀ ۶۱۰ : خونی که قبل از زایمان از زن بیرون میآید، خون نفاس نیست و ممکن است خون حیض یا حتی یکی از اقسام استحاضه باشد.
مسئلۀ ۶۱۱ : در نفاس بودن خون زایمان، لازم نیست بدن نوزاد کامل باشد یا زایمان کامل و طبیعی باشد، بلکه اگر نوزاد قبل از کامل شدن به دنیا بیاید، خونی که همراه او بیرون میآید، خون نفاس است و اگر خون بستهای از رحم زن خارج شود و خود زن یا چهار قابله نظر بدهند که اگر در رحم میماند بچّه میشد و عرفاً ولادت هم صدق کند، خونی که همراه آن خارج میشود نفاس است. اگر عنوان ولادت عرفاً صدق نکند، احتیاطاً میان محرّمات نَفسا و واجبات استحاضه جمع کند.
مسئلۀ ۶۱۲ : زنانی که خون نفاسشان بیش از ده روز باشد چند حالت برای آنان وجود دارد:
۱- چنانچه در حیض عادت خاص داشته باشند، باید به اندازۀ روزهای عادت خود را نفاس و بقیه را استحاضه قرار دهند.
۲- اگر در حیض عادت خاص نداشتهاند، چنانچه نشانههای خون تغییر یابد، باید به آن اندازه را که سیاه رنگ است، اگر بیش از ده روز نباشد، نفاس قرار دهند.
۳- چنانچه در حیض عادت خاص نداشتهاند و نشانههای خون نیز یکنواخت بوده است، باید به اندازۀ عادت خویشان خود نفاس قرار دهند و اگر مقدار عادت نزدیکان آنها متفاوت باشد، بنا بر احتیاط واجب باید هفت روز اول را نفاس بدانند. در این حالت و حالت دوم احتیاط واجب آنست که تا روز دهم کارهایی را که بر حائض حرام است، انجام ندهند و به وظائف مستحاضه نیز عمل کنند.
مسئلۀ ۶۱۳ : زنانی که خون نفاسشان از ده روز میگذرد، مستحب است اگر در حیض عادت خاص دارند، از روز پس از عادت و اگر عادت ندارند بعد از روز دهم تا روز هجدهم زایمان،کارهای مستحاضه را انجام دهند و از کارهایی که بر نَفسا حرام است، اجتناب کنند.
مسئلۀ ۶۱۴ : زنی که عادت حیض او کمتر از ده روز باشد، ولی بیش از روزهای عادتش خون نفاس ببیند، باید به اندازه روزهای عادت خود نفاس قرار دهد و پس از آن بنا بر احتیاط واجب تا دو روز عبادت را رها کند و پس از دو روز تا روز دهم، وظائف مستحاضه را انجام بدهد و کارهایی را که بر نَفسا حرام است، ترک کند؛ در این صورت اگر خون از ده روز بگذرد، استحاضه است و باید روزهای پس از عادت تا روز دهم را نیز استحاضه قرار داده و عبادتهایی را که در آن روزها انجام نداده، قضا کند.
مسئلۀ ۶۱۵ : زنانی که بعد از زایمان تا یک ماه بیشتر خون میبینند، دارای یکی از این دو حالت هستند:
۱- اگر در حیض عادت خاص دارند، به اندازه عادتشان نفاس قرار داده و ده روز پس از آن (گرچه در روزهای عادت ماهانه باشد) استحاضه است و پس از گذشت این ده روز اگر خونی را که میبینند در روزهای عادتشان باشد، حیض است، گرچه نشانۀ خون حیض را نداشته باشد، همچنین اگر در روزهای عادت نباشد و نشانۀ حیض را داشته باشد، حیض است، هر چند خوب است در این صورت احتیاط شود؛ ولی اگر در روزهای عادت نباشد و نشانههای حیض را هم نداشته باشد، باید آنرا استحاضه قرار دهند.
۲- اگر در حیض عادت خاص ندارند، ده روز اول را مطابق آنچه در همین مسئله گفته شد، عمل کنند، ده روز دوم آنستحاضه است و خونی که پس از ده روز دوم دیده میشود، اگر نشانۀ حیض را داشته باشد، حیض، وگرنه استحاضه است.
مسئلۀ ۶۱۶ : خون نفاس با خون حیض در بعضی مسائل و احکام مشترک هستند و در بعضی با هم فرق دارند، همۀ کارهایی که بر حائض حرام یا مکروه است، بر نَفسا هم حرام یا مکروه است، گرچه حرمت بعضی از آنها مانند قرائت سورههای عزائم و سجدهدار و دخول در مساجد و توقف در آنها از باب احتیاط و کراهت بعضی از آنها مانند حنا بستن، ممنوع و محل اشکال است. همچنین آنچه بر حائض واجب یا مستحب است، بر نَفسا نیز واجب و مستحب است.
مسئلۀ ۶۱۷ : تفاوتهای عمده و اساسی خون حیض و خون نفاس، به ترتیب زیر است:
۱- حداقل خون حیض کمتر از سه روز نیست، ولی خون نفاس حدّ معینی ندارد.
۲- حدّاکثر حیض اجماعاً و نصّاً ده روز، ولی در حداکثر نفاس اختلاف جدی وجود دارد.
۳- حیض نشانۀ بلوغ است، ولی نفاس چنین نیست.
۴- در تحقق دو حیض، حداقل فاصله شدن ده روز طُهر و طهارت شرط است، ولی در نفاس چنین شرطی وجود ندارد.
۵- عدّه زن با دیدن حیض پایان مییابد، ولی نفاس چنین نیست.
۶- عدد ایام حیض با دیدن خون شمارش میشود، ولی عدد نفاس از هنگام زایمان شروع میشود.
مسئلۀ ۶۱۸ : طلاق دادن زنی که در حال نفاس است باطل و نزدیکی با او حرام است و اگر در حال نفاس شوهرش با او نزدیکی کند، بهتر است به دستوری که در احکام حیض گفته شد کفّاره بدهد.
مسئلۀ ۶۱۹ : هنگامیکه زن از خون نفاس پاک شد، واجب است غسل کند و عبادتهای خود را بجا آورد و اگر پس از پاک شدن دوباره خون ببیند، در صورتیکه مجموع روزهایی که خون دیده و روزهایی که در وسط پاک شده، ده روز و یا کمتر از ده روز باشد، تمامی آنها نفاس است و در آن ایام اگر روزه گرفته، باید قضا کند.
مسئلۀ ۶۲۰ : اگر زن از خون نفاس پاک شود و احتمال دهد که در باطن خونی باقی مانده است، باید با مقداری پنبه و مانند آن خود را امتحان کند، اگر مطمئن شد که پاک شده است، برای عبادت باید غسل کند.
مسئلۀ ۶۲۱ : کسیکه غسل نفاس را انجام داده، بنا بر اقوی برای انجام نماز و سایر عبادتهایی که طهارت در آنها شرط است وضو لازم نیست، اگرچه بهتر است. در این جهت فرقی نیست که وضو را پیش از غسل انجام دهد یا پس از آن.