مصرف خمس

مسئلۀ ۲۱۱۸ :    خمس بنا به فرموده فقهای بزرگوار به دو قسم تقسیم می‏شود:
۱- سهم سادات بنا بر اقوی‏ باید در اختیار مجتهد اعلم جامع شرایط گذاشته یا از او اجازه گرفته شود تا به سادات محتاج و مستحق داده شود یا به ساداتی که در سفر درمانده باشند کمک کند – و لازم نیست که گروه دوم از سادات، فقیر و محتاج باشند – و یا به سید یتیم که ظاهر آنست فقیر باشد، داده شود. اگر سهم سادات از مصرف سادات اضافه بیاید، مجتهد اعلم واجد شرایط آن اضافه را به مصرف سهم امام‏ می‏رساند کما اینکه اگر کم بیاید، باید مخارج سادات را از سهم امام‏ جبران کند.
۲- سهم امام‏ در عصر حاضر که امام معصوم‏ غایب است، واجب است در اختیار فقیه اعلم جامع شرایط قرار داده شود تا به مصارف مقرّر شرّعیه برساند یا در هر راهی که او اجازه بدهد به مصرف برسد و اقوی‏ آنست که همۀ خمس مخصوصاً ارباح مکاسب که عمده‏ترین آنهاست و حقّ واحدی است در عصر امام معصوم‏ مربوط به امامت و رهبری است و در عصر حاضر که مربوط به نواب عام آن حضرت است، در اختیار مجتهد اعلم جامع شرایط قرار می‏گیرد و امام مسلمین که در حال حاضر فقیه جامع شرایط مبسوط الید است موظف است که سادات نبوی را تحت پوشش قرار دهد وکمبود و نیازمندیهای آنان را جبران کند.
مسئلۀ ۲۱۱۹ :    کسی که به اموالش خمس تعلق گرفته است اگر به مجتهد جامع شرایط یا نماینده او نرساند یا به مصرفی برساند که مورد رضایت و اجازۀ او نیست، تکلیفش ساقط نشده و موظف است مجدّداً خمس را به مجتهد جامع شرایط یا نماینده او پرداخت کند یا با اجازۀ مجتهد یا وکیل او در طُرق مقرّره شرّعیه مصرف کند.
مسئلۀ ۲۱۲۰ :    به سیدی که در سفر درمانده است در صورتی که سفرش سفر معصیت نباشد یا اگر در سفر معصیت بوده توبه کرده باشد می‏توان خمس داد و لازم نیست که سید حتماً در وطنش محتاج و نیازمند باشد.
مسئلۀ ۲۱۲۱ :    به ساداتی که عادل نیستند می‎توان خمس داد، ولی به ساداتی که نعوذ بالله مرتکب گناه میشوند و خمس دادن به ایشان موجب تقویت و تجری ایشان در گناه می‏شود دادن خمس جایز نیست و سیدی نیز که تجاهر به معصیت می‏کند حتی اگر خمس دادن به او کمک به گناهش نباشد، احتیاط مستحب آنست که از دادن خمس به او هم اجتناب شود.
مسئلۀ ۲۱۲۲ :    به سیدی می‏توان خمس داد که انسان یقین پیدا کند که او سید است یا دو نفر عادل بر سید بودن او شهادت دهند و تنها به صرف ادعای کسی نمی‏شود سید بودن او را باور کرد و کسی که در شهر و روستا ومنطقه خود و در میان مردم به سید بودن شهرت دارد، در صورتی که این شهرت موجب اطمینان گردد، می‏شود به او خمس داد.
مسئلۀ ۲۱۲۳ :    کسی که خمس بر او واجب است، جایز نیست به اشخاصی که واجب النفقه هستند، مانند پدر، مادر، فرزند و همسر خمس بدهد تا آنان به مصارف و مخارجی برسانند که بر خمس دهنده واجب است، ولی اگر یکی از آنان مخارج دیگری دارد که بر عهدۀ خمس دهنده نیست، چه آن مخارج بر آنان واجب باشد چه نباشد و آنان نتوانند آن مخارج را تأمین کنند، خمس دهنده می‏تواند به او خمس دهد تا در آن مخارج مصرف کند.
مسئلۀ ۲۱۲۴ :    سیدی که محتاج است، اگر مخارجش بر عهدۀ دیگری باشد و او نیز نتواند یا نخواهد که مخارج او را بدهد، می‏تواند خمس بگیرید.
مسئلۀ ۲۱۲۵ :    در صورتی که حاکم شرع صلاح بداند می‏تواند دفعتاً آن‎قدر خمس در اختیار سید فقیر قرار دهد که او را بی‎نیاز کند، ولی اگر به تدریج به او بدهد، احتیاط واجب آنست که بیش از مخارج یک سالش را به او ندهد و مخارج سال هم در خوراک و پوشاک خلاصه نمی‏شود، بلکه اگر سّید فقیر دارای زن و فرزند و حتی مادر و پدر است و هیچ کدام از ایشان قدرت تامین زندگی خود را ندارند، جایز است مخارج او و افراد تحت تکفل او را، از قبیل خوراک و پوشاک و مسکن و هزینه‏های تحصیلی فرزندان و جهیزیه دختران که متعارف است، تأمین کند.
مسئلۀ ۲۱۲۶ :    کسی که مستحق خمس است، مانند سید فقیر، جایز نیست خمس را از خمس دهنده بگیرید و تملک کند و بعد به او ببخشد.